Anne Çocuk Eğitim Programı - Anne Çocuk Eğitim Programı Nedir - Anne Çocuk Eğitim Programı Eğitim - Okul Öncesi Eğitim - 7 Çok Geç Kampanyası - Eğitime Destek - Okul Öncesi Eğitime Destek Kampanyası



Program nedir ve hedefleri nelerdir?

Bilimsel temelli ve ev merkezli bir eğitim programı olan AÇEP; 5-6 yaş arasında daha önce okul öncesi eğitim hizmeti almamış çocuklara ve annelerine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu programda doğrudan annelere ulaşılarak okul öncesi eğitimi konusunda destek verilmektedir. Böylece okula gidemeyen çocuğun eğitim ihtiyacının ev ortamında karşılanması hedeflenmektedir.


Program Vakfın genel hedeflerine uygun olarak özellikle sosyal-ekonomik şartlar açısından olumsuz koşullarda yaşayan okul öncesi yaşlardaki çocukların yaşamlarındaki risk faktörlerini azaltmak için onların tüm (bilişsel duygusal sosyal ve fiziksel) gelişim alanlarını destekler. Böylece yaşamlarındaki örselenme ile dayanırlılık arasındaki dengeyi dayanırlılığa doğru kaydırmayı amaçlar.

Programın hem anneyi hem de çocuğu hedeflemesine paralel olarak her iki gruba yönelik olarak hedefleri vardır; çocukta bilişsel zenginleşme sağlayarak okula hazır olma düzeyini artırmayı ve optimal psikososyal gelişmeyi onun daha iyi beslenmesini ve sağlıklı olmasını sağlayacak bir ortam yaratmayı amaçlamaktadır. Ayrıca çocuğun gelişiminde annenin rolünü artırmayı ve bilgilendirmeyi böylece onun kendini duygusal olarak güvende hissetmesini öz saygısının gelişmesini aile planlaması üreme sağlığı konularında bilgilenmesini de sağlamaktadır.

* Bu program Türkiye’deki 60-72 ay arası okul öncesi eğitimi sorununa çözüm olarak geliştirilmiş ev merkezli bir eğitim programıdır.


Program hangi işbirlikleri ile uygulanmaktadır?

1993 yılından beri uygulanan bu program sivil toplum kuruluşu (AÇEV) ve kamu işbirliğinin en başarılı örneklerinden biridir. Yoğun olarak Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü ile işbirliğinde yapılmaktadır. Bu program Halk Eğitim Merkezleri’nde çalışan kadrolu öğretmen ve kadrolu usta öğreticiler tarafından uygulanmaktadır. AÇEV tarafından bu öğretmenlere eğitim verilerek bulundukları kurumlarda kurs açmalarına destek olunmaktadır.

Bu program ayrıca T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile işbirliği çerçevesinde Toplum Merkezleri'nde AÇEV’in düzenlediği eğitim seminerlerine katılan sosyal hizmet uzmanları tarafından da uygulanmaktadır. Ancak bunların miktarı daha azdır.

Programın uygulamaları uzun bir süre birlikte yürütüldükten sonra Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Halen Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bir eğitim programı olarak devam etmektedir. Ancak AÇEV hizmetiçi eğitimler kapsamında eğitici eğitimini üstlenmekte ve uygulamalar sırasında danışmanlık desteği vermektedir.

* Bugüne kadar bu programla 300.000 anne ve çocuğa ulaşılmıştır.


Program nasıl geliştirildi?

Anne Çocuk Eğitim Programı AÇEV ve Boğaziçi Üniversitesi işbirliğiyle 1982-1991 yılları arasında uygulanan "Erken Destek Araştıma Projesi"nin verileri ışığında; Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı Prof. Dr. Sevda Bekman Prof. Dr. Diane Sunar tarafından geliştirilmiş daha sonra AÇEV uzmanları Suzan Özkök Hilal Kuşcul ve Nur Sucuka Çorapçı tarafından genişletilmiş ve 1993 yılında AÇEV bünyesinde yaygın uygulama fırsatı bulmuştur. Program 16 yıldır değerlendirmeler ışığında sürekli revize edilmekte ve geliştirilmektedir.


Program nasıl bir yaklaşımla hazırlandı?

Bu program çocuğun gelişiminde çevresinin rolünü vurgulayan ekolojik yaklaşımdan hareketle geliştirilmiştir. Bu yaklaşım çocukla çevresinin etkileşiminin önemini vurgular bu ilişkinin içeriği ve kalitesinin çocuk için risk ya da dayanırlılığı getirdiğini belirtir.

Araştırmalar hem çocuk hem de aileyi hedef alan programların yalnızca çocuğa odaklanan programlardan daha etkili olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu program hem anneyi hem de çocuğu dikkate almaktadır ve bu haliyle hem bir yetişkin eğitimi hem de bir çocuk gelişimi programı örneğidir.

Anne Çocuk Eğitim Programı’nın bütünsel bir yaklaşımı vardır. Çocuğun bilişsel duygusal sosyal ve fiziksel tüm gelişimini desteklemektedir. Herhangi bir yaygın eğitim kurumunda okul öncesi eğitim alamamış ev ortamındaki çocuğa annesi aracılığıyla eğitim verilmesi hedeflenmektedir.

Programın değişik unsurlarını yürütmek için değişik yaklaşımlar benimsenmiştir. Üç unsurdan ikisi Anneye Destek ve Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması unsurları için grup dinamiği yaklaşımının daha uygun olacağı düşünülmüştür. Anneler grup tartışmalarına katılırlar. Onlardan evlerinde uygulayacakları grup kararları almaları beklenir ve bu kararların yol açtığı sonuçlar sonraki grup toplantılarında grup liderleri tarafından izlenir. Böylece annelerin alınan kararlara ilişkin dirençle karşılaştıklarında grubun desteğini hissedecekleri grup tarafından alınan ve izlenen kararların sorumluluğunu daha fazla üstlenecekleri beklenmektedir. Bu sürecin tutum ve davranış değişimi açısından katılımcıları edilgen alıcılar haline getiren diğer bilgi yayma yollarından daha fazla etkisi olduğu görülmektedir.

Zihinsel eğitim programı için aracılı bir öğrenme yaklaşımı benimsenmiştir. Amaç çocuğa destek veren bir yetişkinle etkileşim sonucunda çocuğun okula hazır olma düzeyini arttırmaktır. Öyle ki anneler çocuklarının öğretmeni olmaktadırlar. Çocuğun bilişsel gelişimine destek vererek en üst düzeye çıkarmak amaçlanmaktadır. Özellikle okul öncesi sözel ve sayısal becerilere ve okuma yazma becerilerine ilişkin belli alıştırmaları yaparken annelerin çocuklarını desteklemeleri beklenmektedir. Bu alıştırmalar sırasında sorular sorarak önerilerde bulunarak yol göstererek ve sorulara yanıt vererek anneler çocukların bilişsel gelişimin belirleyicilerini bütünleştirmelerine yardım ederler ve “potansiyal gelişim” alanı içinde işlev görmeleri için elverişli koşulları yaratırlar.

Anne Çocuk Eğitim Programı çocuklar ve anne-babalara çocuk örgün eğitime başlamadan hemen önce ulaşmaktadır. Buradaki anlayış bu dönem sırasında annelerin yeni bilgilere daha açık olacakları yolundadır.


Program nasıl uygulanıyor?

AÇEV’in bu programı her hafta ortalama 3 saat süren grup toplantıları yolu ile 25 hafta boyunca yapılır. Gruplarda ortalama olarak 20-25 anne bulunur.

Toplantıların ilk bölümünde Anne Destek Programı'nın o haftaki konusu grup liderinin önderliğinde grup tartışması (sohbet) şeklinde tüm annelerle işlenir. Konuların işleyişi sorular örnekler ve annelerin katılımı ile zenginleşir. Bu tartışmalar yaklaşık 75-90 dakika kadar sürer.

Toplantının ikinci bölümünde Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması'nın o haftaki konusu grup lideri tarafından sohbet şeklinde işlenir. Bu kısım yaklaşık 15 dakika sürer. Bu bölümde kadının üreme sağlığını etkileyen durumlar ve gebeliği önleyici yöntemler annelerle tartışılmaktadır.

Toplantının son bölümünde yani Zihinsel Eğitim Programı- ZEP'nda anneler 5-6 kişilik gruplar halinde masalarda gruptan seçilen yardımcı annelerin yardımı ile o hafta işlenecek ZEP formunun nasıl uygulanacağını öğrenirler. Çalışma formları “rol alma” tekniği ile işlenir. Yani anneler ZEP formlarındaki faaliyetleri hem anne hem de çocuk rolünü alarak uygularlar. Bu bölüm yaklaşık 1 saat sürer. Daha sonra anneler o hafta toplantıda öğrendikleri ZEP formunu evde çocukları ile çalışırlar. Ayrıca Grup Liderleri 25 haftalık eğitim sürecinde belli aralıklarla ev ziyaretleri gerçekleştirerek annelere danışmanlık desteği verirler.

ZEP çalışmaları çocuk ilkokula başlamadan bir yıl önce uygulanır ve faaliyetler bu yaş çocuğunun zihinsel gelişim özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu gelişimi neden sonuç ilişkilerini anlama kavram geliştirme el-göz koordinasyonunu geliştirme okunanı anlama gibi farklı yönlerden desteklemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca sayısal becerilerin geliştirilmesi için; rakamları ve geometrik şekilleri tanıma sayma eşleme ve okul öncesi aritmetik konuları da ele alınmaktadır.

Örneğin çalışmalar sırasında çocuğa okunan hikaye kitapları ve daha sonra bu hikayelerle ilgili olarak sorulan sorular çocuğun okunanı anlamasını hatırlamasını anladıklarını değişik yollarla ifade etmesini yeni kelimeler öğrenmesini sağladığı için çocuğun dil gelişimini destekler. Bunun yanı sıra değişik şekillerde yapılan aynı-farklı çalışmaları çocuğun nesneleri dikkatle incelemesini onların özelliklerini dikkate almasını birbirleri ile karşılaştırmasını sağlar. Ayrıca formlardaki faaliyetlerin bazıları çocuğun değişik duyu organlarını kullanarak nesneleri ayırdetmesini sağlar. Böylece çocuk etrafını anlamaya çalışırken çevreden gelen farklı uyarılardan yararlanmayı öğrenir.

ZEP çerçevesinde yapılan faaliyetler çocuğun zihinsel gelişimini farklı şekillerde desteklediği ve onu okula hazırladığı gibi anneyi de “öğreten” rolüne sokarak onun çocuğunun gelişiminde daha etkin rol almasını destekler. Ayrıca çocuk ve annenin her gün beraber çalışarak birşeyler paylaşmaları onları birbirlerine yaklaştırır.


Programın içeriği nedir?

Program üç bölüm halinde gerçekleştirilir;

Anne Destek Programı
Bu bölümde çocuk gelişim alanları ve özellikleri çocuk yetiştirmede disiplin yöntemleri çocukla iletişim kurma becerileri beslenme cinsel eğitim ders çalışma alışkanlıkları okul-aile işbirliği gibi konular öğretmen el kitabı ve ekleri eşliğinde Grup Lideri tarafından sohbet şeklinde işlenmektedir. Amaç anneleri çocuk yetiştirme konularında bilgilendirmek tutum ve davranış değişikliği yaratabilmektir.

Anne Çocuk Eğitim Programı’nın her hafta sohbet şeklinde işlenen konu başlıkları şöyledir;


Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması
Kadının Üreme Sağlığı ve Bunu Etkileyen Durumlar

* Üreme Sağlığının Önemi
* Kadın ve Erkek Üreme Organları
* Kadının Yaşam Dönemleri 1-2
* Gebeliğin Oluşumu ve Sağlıklı Bebek Sahibi Olmanın Koşulları
* Gebeliğin Kadın Vücuduna Etkisi ve Bakım
* Erken/Geç Yaş Gebelikleri
* Sık aralıklı ve Çok Sayıda Gebelikler
* Gebelik Nasıl Engellenir? Aile Planlaması Kavramı
* Kısırlık Nedenleri ve Eşlere Yardım
* Kadında Sık Görülen Üreme Organı Rahatsızlıkları 1-2
* Kadın Üreme Organları ve Meme Kanserlerinde Erken Tanı 1-2

Gebeliği Önleyici Yöntemler

* Doğum Kontrol Hapları
* Cilt Altı Kapsülleri ve Koruyucu İğneler
* Rahim İçi Araç (RİA)
* Sperm Öldürücüler (Spermisitler) ve Diyafram
* Kondom (Prezervatif)
* Kadında Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu)
* Erkekte Tohum Kanallarının Bağlanması (Vazektomi)
* Doğal Geleneksel Yöntemler
* Kürtaj

Zihinsel Eğitim Programı (ZEP)
Bu bölüm okul öncesi çocukların bilişsel gelişimini desteklemek ve okula iyi hazırlanmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Çocukları bu anlamda çeşitli yönlerden destekleyen faaliyetleri içeren her biri yaklaşık 20-25 sayfalık 25 adet form ve bu formlara eşlik eden 8 adet resimli hikaye kitabından oluşmaktadır.


Programın etkileri nelerdir?

Programla ilgili olarak hem kısa hem de uzun vadeli etkilerini ölçme amaçlı araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar;

• Eğitime katılan annelerin çocuklarının; zeka ve genel yetenek sınavlarında daha yüksek puan aldıklarını okulda daha başarılı olduklarını eğitim hayatı içinde daha uzun süre kaldıklarını daha olumlu bir benlik kavramı geliştirdiklerini yetişkin hayatlarında daha yüksek stadüde işlere sahip olduklarını ve daha yüksek ücret aldıklarını göstermektedir.

• Eğitime katılan annelerin ise; hem çocuklarıyla hem de eşleriyle iletişimlerinin güçlendiği ebeveynlik becerileriyle ilgili olarak kendilerine güvenlerinin arttığı aldığı bilgilerle çocuğunun yaşadığı ortamı zenginleştirdiği görülmektedir.


Anneler bu programa nasıl başvurabilir?

Bu Program Türkiye genelindeki Halk Eğitimi Merkezlerinde yaygın olarak uygulanmaktadır. Program öncelike daha önce okul öncesi eğitimi almamış ve o yılın Eylül ayında ilkokul birinci sınıfa gidecek olan altı yaşındaki çocukların annelerini hedef almaktadır. Grup liderlerinin kurs açacakları bölgede yaptığı saha taramaları ile kriterlerimize uygun kişileri belirleyerek gruplar oluşturulmaktadır. Ayrıca bu kriterlere uyan anneler de Halk Eğitim Merkezleri’ne başvurabilmektedir. Programın içeriği ve uygulanış biçimi nedeniyle katılımcıların okuma yazma bilmesi gerekmektedir.

Okuma yazma bilmeyen annelerin öncelikle bu beceriyi geliştirebilecekleri AÇEV okuma yazma kurslarına katılabilmeleri mümkündür.


Uygulama yapılan kurs yerleri nerelerdir?

AÇEP uygulamaları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Halk Eğitim Merkezleri’nde ve SHÇEK’e bağlı Toplum Merkezleri’nde uygulanmaktadır. Bu merkezlerde yer olmadığında öğretmenler ve usta öğreticiler okulların salonlarını kullanarak kurslar açmaktadır. Bu konuda bölgedeki Halk Eğitim Merkezleri’ne veya AÇEV’e telefonla (0212 213 42 20) başvurarak bilgi alabilmek mümkündür.