ÇAĞIMIZIN YENİ TEHLİKESİ: OBESİTE

Çocukluk çağında obesite, tüm dünyada ve ülkemizde çok yaygındır. Artık çocuklarda en sık görülen kronik hastalık halini almıştır. ABD’de her üç çocuktan biri, ülkemizde beş çocuktan biri şişmandır. İleri yaşlarda görülen bir çok sağlık sorununun çocukluk çağında başlayan obesite ile ilgili olduğu düşünülürse, bu konu kozmetik bir sorun değil, toplum sağlığı için önemli bir tehdit olarak görülmelidir. Bu nedenle, çocukluk çağı obesitesinde, doktorlara ve ailelere büyük sorumluluk düşmektedir.

Öncelikle obesite nedir? Bu sorunun cevabını vermek; hastalığın tanınması ve önlemlerin alınması için en önemli adımdır. Bilimsel anlamda obesite, vücut yağ kitlesinin artmasıdır. Tanısı, ağırlı ve boy ölçümlerine göre konulmaktadır. Bu amaçla kullanılan en güvenilir parametre, vücut kitle indeksidir (Body mass indeks) ve aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
VKİ= Ağırlık (kg) / boy (cm)2
Bu formül ile hesaplanan VKİ, yaşa ve cinse göre hazırlanmış tablolarda %95’in üzerinde ise obes, %85- 95 arasında ise obesite için risk altında veya kilolu çocuk olarak adlandırılır. Türk çocukları için oluşturulmuş VKİ standartları tabloda görülmektedir.
Daha önce kullanılan ve pratikte hala yararlı bir diğer parametre, göreceli ağırlıktır ve aşağıdaki formülle hesaplanır:
GA= Gerçek ağırlık / Boya göre ideal ağırlık
Eğer GA, %110-120 ise kilolu, >%120 ise obes, >140 ise süper obes olarak tanımlanmaktadır.


Obesitenin Komplikasyonları
Çoğunlukla Çocukluk çağı obesitesinin devamı niteliğindeki erişkin obesitesinin neden olduğu sağlık sorunları şu şekilde özetlenebilir:
*Şeker hastalığı
*Koroner kalp hastalığı
*Hipertansiyon
*Kanser
*Eklem hastalığı
*Safra kesesi hastalığı
*Akciğer hastalığı

Çocukluk çağı obesitesinin komplikasyaonları ise uzun bir liste oluşturmaktadır:
*En sık psikososyal komplikasyonlar görülmektedir. Depresyon, benlik algısında bozulma (kendine güvensizlik), sosyal ayrımcılık
*Hormonal; Şeker hastalığı, büyümede hızlanma, erken olgunlaşma,
*Hipertansiyon
*Kan yağlarında yükselme
*Safra kesesi taşları, Karaciğer yağlanması,
*Ortopedik sorunlar
*Uyku apnesi, Solunum sorunları

Obesite Nedenleri

Obesitenin basitçe üç nedeni vardır:

Çocuk; ya fazla enerji alıyordur ya da az enerji harcıyordur. Üçüncüsü ise genetik etkilerdir.
Fazla enerji alımı:
Denetimsiz beslenme
Birden fazla yerde beslenme
Dışarıda yemek yeme, paket servis
Aşırı meşrubat tüketimi
Aşırı enerjili besinlerin tüketilmesi

Fiziksel Aktivitenin Azalması
Okullarda spor eğitiminin azalması
Okul sonrası kurslar, dershaneler vs.
Güvenlik kaygıları
Daha kolay aktivitelerin tercih edilmesi
Tv, bilgisayar, video oyunları

Obesite için hangi çocuklar riskli?

Çocuklarda obesite bir defa ortaya çıktıktan sonra tedavi çok zordur. Bu yüzden risk altındaki çocukların belirlenmesi ve önlem alınması daha önemlidir. Bazı ipuçları şöyle sıralanabilir:
*Artmakta olan VKİ olan çocuklar,
*Ailesinde obes bireylerin bulunduğu çocuklar,
*Düşük sosyoekonomik düzeye sahip ailelerin çocukları,
*İki ebeveyninde çalışması, güvenli oyun alanlarının bulunmaması, ailesel stres gibi çevresel ve sosyal sebeplere sahip çocuklar.

Yukarıdaki risklere sahip çocuklar, pediatri uzmanının kontrolü altında bulunmalı ve üç ayda bir tekrar değerlendirilmelidir.

Çocuk ve Ergenlerde Obesitenin Tedavisi

Obesitenin önlenmesi, tedavisinden daha önemli ve daha kolaydır. Bu nedenle riskli çocuklar çocuk hekiminin kontrolü altında olmalı ve sonuçlar aile ile birlikte değerlendirilmelidir. Beslenme ve yaşam tarzı konularında hekim ve aile, görüş alışverişi içinde olmalıdır.
Obesite ortaya çıktıktan sonra ise tedavi, bu konuda özelleşmiş kişilerden oluşan bir ekiple yapılmalıdır. Tedavi basit gibi görünmekle beraber tedavinin uygulanmasındaki zorluklar nedeniyle başarı oranı oldukça düşük bir hastalıktır.
Tedavide ilk basamakta beslenme programının belirlenmesi, aktivite artırımı ve davranışsal modifikasyon yer almaktadır.
Ne yazık ki; tedavide başarı oranı, erişkinlerde olduğu gibi, yüksek değildir. Ayrıca tekrarlanan başarısız tedavi girişimleri bir süre sonra yerini umutsuzluk, depresyon ve vazgeçmeye bırakır. Bu da sorunu daha da ağırlaştırır. Yani eşlik eden hipertansiyon, kan yağlarının yüksekliği, karaciğer yağlanması gibi sorunların oluşmasına neden olur. Bu nedenle ilk basamak tedaviye yanıt vermeyen süper obes çocuklarda, son yıllarda büyüklerde kullanılan ilaç tedavileri gibi seçenekler değerlendirilmektedir.

OBES ÇOCUKLARIN ANNE BABALARINA ÖNERİLER

Ana ve ara öğünler halinde yemek yenmelidir. Aralarda abur cubur yenmesine izin verilmemelidir.

Fastfood’dan kaçınılmalıdır.

Kolalı içecekler kadar hazır meyvesuları da suçludur. En iyisi yiyecekler doğadaki hali ile tüketilmelidir.

Süt, yoğurt, margarin ve peynir gibi ürünlerin ligt formları kullanılmalıdır.

Meyve ve sebze tüketimi desteklenmelidir. Yeşil olan her şey serbesttir.

Spor teşvik edilmelidir. Okulda ve evde spor olanakları zorlanmalıdır. En iyisi yürüyüş, yüzme ve bisiklettir.

Hareketsizliğe sebep olan televizyon ve bilgisayar kısıtlanmalıdır.

Malesef git gide düşüyor obezlik yaşı.
Teşekkürler.