Derken esrarlı bir şekilde odaya göz gezdirdi büyücü. Bazı sesler duymuştu ve hisleri aniden çalışmaya başlamıştı.
“İşte beklediğiniz kişi geldi” dedi aniden, gençlerin şaşırmasına zaman kalmadan borazan sesi duyuldu ve takdimci kart sesiyle bağırdı: “Majesteleri Kral Arthur”
Sonunda gelmişti ve anlatacakları vardı...


DESTAN KAHRAMANI: KRAL ARTHUR




Tarihsel Arka plan


Britanya’nın efsanevi büyük kahramanı Kral Arthur’un öyküleri sekiz yüz yıldan uzun bir süredir yaygındır, ama bilim adamları gerçek Arthur hakkında çok az şey öğrenebildiler. Çünkü savaşlarını gösteren çağdaş hiçbir kanıt bulunamadı. Yakın zamandaki bulgular Arthur’un İ.S 454-470 yılları arasında hüküm sürmüş, Riothamus (4) diye adlandırılan 5. yüzyıldaki bir Britanya kralı olduğunu gösteriyor. Efsanevi Kral Arthur gibi Riothamus 12.000 savaşçıdan oluşan bir orduyla Galya’ya yürüyor. Büyük bir cesaretle savaşıyor ama Burgundy’de Gothlara karşı yeniliyor. (Üzülsem mi, sevinsem mi?) Gothların önünden çekilirken bugün de hâlâ duran Avallon denilen bir Fransız kasabasından geçiyor.
Kimi bilimadamları, gerçek Arthur’un büyük olasılıkla Arturius adlı, 500-517 yılları arasında istilacı Saksonlara karşı zafer kazanmış bir süvari generali olduğunu düşünüyorlar.
Başarıları ne olursa olsun, gerçek Arthur, hem kendi döneminde hem de sonraki yıllarda öylesine ilgi çekici bir kişilikli, Gal folklorunda onun adıyla bütünleşmiş sözlü bir gelenek var. Altıncı yüzyılda Jordanes, on birinci yüzyılda William adlı birilerinin yazdıkları şimdi bu malzemeye eklenmektedir.
Arthur; edebiyatta ilk olarak İ.S 1136’da Latince yazılmış Monmouth’lu Geoffrey’nin “Historia Regun Britanniae” (5) kitabında görülmektedir. Geoffrey, Britanya tarihi üzerine bir kitaba gereksinim duyulduğunu düşündüğünde, Arthur zaten Gal ülkesinin sözlü geleneğinde yaygın bir konuydu. İ.Ö 1200 yılından İ.S 689 yılına kadar 1900 yılı kapsayan tarih kitabında Geoffrey, Arthur’u baş kişi yapmayı seçti.
Geoffrey’in topladığı malzemeler için kaynak belirtmesine karşın bilimadamları onun o günkü geleneği izlediğine ve folklor ile kendi düş gücünü kullandığını örtmek için uydurma kaynaklar yarattığına inanıyor. (Tabi bu ne kadar doğru tartışılır) Bundan ötürü onun çalışması, tarihten önceki edebiyat olarak anlaşılmaktadır.
Bütün Britanya adaları ve Avrupa’nın birçok kısmını ele geçirmiş büyük Britanya Kralı Arthur’un yaratılmasını Geoffrey’e borçluyuz. Geoffrey’nin yorumunda Arthur, yokluğunda krallığı ele geçiren yeğeniyle savaşması için yurduna çağrılmasaydı Roma’yı da ele geçirebilirdi. Geoffrey, Arhur’un olağandışı doğumunu ve ölümünü; güzel ama vefassız karısı Geuenevere’i; büyücü Merlin’i ve şövalyelik kavramını dünyaya tanıtır. Geoffrey, Arthur’un daha çok asker olan yönünü ele almıştır. Ama, başka yazarların daha derinden ilgilenmeleri için esin kayanağı olabilecek konuları da –Merlin, Guenevere, büyü ve soyluluk kavramını- yeteri kadar kitabında içermiştir.
Geoffrey’in tarihi öylesine iyi yazılmış ki yalnızca kendi döneminde değil sonraki kuşaklarda da ilgi çekmeyi sürdürmüştür. 20. yüzyıl yazarları için hâlâ ana kaynaklardır bunlar. Şair Robert Wace, İ.S 1155 yılında Geoffrey’in tarihini serbest bir biçimde Norman-Fransız diline çevirdi. Kitapta Arthur’un geçtiği bölümleri çoğalttı, yeni kaynaklar kullandı ve çalışmaya daha saraylı bir tat kattı. Yuvarlak Masa’ya ilk kez değinen Wace oldu.
Wace’in şiirini ortaya çıkarmasından sonra Chretien de Troyes, Kral Arthur’un sarayında geçen beş romans yazdı. Fransız olan Chretien, Kral Arthur’un Britanya ulusal kahramanı ya da istilalar kralı olmasıyla fazla ilgilenmedi. Bunun yerine aşık ve şövalyelerin bulunduğu ve Arthur’un yönettiği şövalyelik dünyasını dile getirdi. Chretion, kadının erkeğe üstün olduğu ve aşığın sevgilisinin isteklerine bütünüyle uyduğu saraylı aşk düşüncesini tanıttı. Lancelot’ta, Lancelot ve Guenevere arasındaki aşk ilk kez görülüyordu. Chretioın öylesine iyi bir öykü yazarıydı ki romansları geniş çevrelerde okundu ve taklitleri yazıldı.
Kral Arhut, son olarak İngiliz dilinde İ.S 1205 yılında şair Layamon’un, Wace’in şiirlerini orta dönem İngilizcesi denen dönemin başlarında serbest bir biçimde çevirdiği zaman görüldü. Layamon, Wace’in öyküsüne daha çok ayrıntı ekledi ve Arthur’un cesaretinin ve serüven aşkının vurgulanmasıyla öyküye belirgin bir İngiliz çeşni kattı. Manmouth’lu Geoffrey gibi Layamon da bir yurtseverdi, bunun için Cheritien’in Arthur öyküsünün romantik yorumunu göz ardı etmeyi yeğledi.
Kral Arthur öyküsünün başka bir anlatımı daha var. Ondördüncü yüzyılın ortalarında İngilizce olarak yazılmış olan Morte Arthure. Konu yine Arthur’un kişiliğinde ulusal kahramanlıktı, mağrur savaşçı kral büyük bir kahraman olarak sunuluyordu. Yazar aşk, şövalyelik ya da şövalyeler sarayına hiç ilgi göstermemişti. Öyküde, Sir Gawain, Arthur’un baş şövalyesidir ve Lancelot küçük bir role sahiptir. Bu sunuş Fransız destanı Chanson de Roland ve Anglo-Saxon destanı Beowulf’a benzemektedir.
Uzun yıllar sonra 1485’te Sir Thomas Malory, Kral Arthur öyküsünün son biçimi olan Le Morte D’arthur’u yazdı. Malory, Manmouth’lu Geoffrey’in İngiliz geleneğini ve Chretien de Troyes’in Fransız geleneğini birleştirdi. Malory’nin anlatımında, Kral Arthur, Büyük İskender gibi dünyanın en büyük hükümdarlarından biri oluyor. Roma’da krallık tacı giyene dek İngiltere’ye geri dönmüyor Malory, Morderd’in ihanetini ve Guenevere’in sadakatsizliğini Geoffrey’den aktarıyor ama bunu Guenevere ve Lancelot arasındaki aşk ilişkisiyle birleştiriyor. Ayrıca, Arthur’un baş şövalyelerinin birçok öyküsünü katarak Arthur’un sarayının resmini genişletiyor. İngiliz tarihinin bu romantik anlatımında, Yuvarlak Masa’nın dağılması birçok yaşamı trajediyle yüzleştiriyor ve altın bir çağı noktalıyor.




Arthur Kahramanları

Le Morte Arthur’da, temel karakterler kahraman aristokratlardır. O toplumda yalnızca soylu doğan biri şövalye olabilirdi. Genç bir oğlan çocuğu olduğunda kadınlara nasıl eşlik edeceğini öğrenir, genç bir şövalye olduğunda gerekli savaş becerilerini öğrenir, böylece onlu yaşların sonunda şövalyelik yolunda olgunlaşırdı.
Bir adam şövalye olduğunda, kendini belirli değerlere göre yaşamakla yükümlü kılan bir and içer. Krala, yakınlarına ve arkadaşlarına, sevdiği kadına sadık olması beklenir. Özellikle de kadınların yanında nazik ve kibar olması gerekir. Ayrıca bir savaşta efendisi için çarpışırken, bir yarışma ya da turnuvaya katıldığında, ya da zordaki arkadaşlarına ya da kadınlara yardım ederken, her zaman cesur olması beklenir; öyle bir biçimde yaşamalıdır ki, diğer soylular ona saygı göstersin. Sorun, bu farklı değerleri en az çelişkiyle dengelemekti.
Saraylı aşkın, genellikle evlilik dışı aşk olduğunu anlamak gerekir. Chretien ve Malory’nin edebiyatta dile getirdiği toplumda ve gerçek dünyada, soylular arası evlilikler, genç çiftlerin aileleri ya da yöneten kişi tarafından, siyasal, toplumsal ya da ekonomik nedenlerden ötürü düzenlenmiştir. Evlenen kişilerin duyguları göz önüne alınmaz ve boşanma yoktur. Bundan ötürü, evli bir insan için, aşkı, evlilik dışı ilişkide bulmak rastlanmadık bir durum değildir.



Başlıca Karakterler


Brutus: Aeneas’ın büyük torunu; Troya sürgünlerini Britanya’ya götürür ve krallık kurar.
Aurelius Ambrosias: Kral Konstantin’in oğlu; Uther Pendragon’un ağabeyi; Britanya Kralı; “Stonehange” yaratıcısı.
Uther Pendragon: Kral Konstantin’in oğlu; Aurelius Ambrosias’ın küçük kardeşi; Britanya Kralı; Igraine’in kocası; Arthur’un babası.
Igraine: Cownwall Dükü’nün karısı; daha sonra Uther Pendragon’un karısı ve Britanya Kraliçesi; Arthur ve Margaawse’in annesi.
Arthur: Kral Uther Pendragon ve Kraliçe Igraine’in oğlu; Guenevere’in kocası; Mordred’in babası; Britanya Kralı; Yuvarlak Masa Şövalyelerinin kurucusu.
Ector: Arthur’un babalığı.
Kay: Ector’un oğlu; Arthur’un kardeşliği; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Guenevere: Kral Leodegrance’in kızı; Kral Arthur’un karısı; Britanya Kraliçesi.
Merlin: Büyük büyücü ve kahin; üç Britanya Kralı, Ambrosias Aurelius, Uther Pendragon ve Arthur’un danışmanı.
Lucius Hiberus: Arthur söyleninde, Arthur yenip yerine geçene kadar Roma İmparatoru.
Margawse: Kral Uther Pendragon ve Kraliçe Igraine’in kızı; Kral Arthur’un kızkardeşi; Kral Orkney’li Lot’un karısı; Kral Arthur’dan Mordred’in, Kral Lot’tan Gawain, Agravain, Gaheris ve Gareth’in annesi.
Mordred: Kral Arthur ve kızkardeşi Kraliçe Margawse’in oğlu, Gawain ve Agravain’in üvey kardeşi; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Gawain: Kral Arthur’un yeğeni ve en sevdiği şövalyelerden biri; Kraliçe Margawse ile Kral Orkney’li Lot’un oğlu; Agravain, Gaheris ve Gareth’in kardeşi; Mordred’in üvey kardeşi; Yuvarlak Masa’nın ikinci büyük kralı.
Agravain: Kraliçe Margawse ile Kral Lot’un oğlu; Gawain’in kardeşi; Mordred’in üvey kardeşi ve arkadaşı; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Gaheris: Kraliçe Mawgawse ve Kral Lot’un oğlu; Gawain ve Agravain’in küçük kardeşi; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Gareth: Kraliçe Margawse ve Kral Lot’un oğlu; Gawain ve Agravain’in küçük kardeşi; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Lancelot: Benwick’li Kral Ban’ın oğlu; Yuvarlak Masa’nın en büyük şövalyesi; Kral Arthur’un en sevdiği iki şövalyeden biri; Kraliçe Guenevere’in en sevdiği şövalye ve taraftarı.
Bors: Galli Kral Bors’un oğlu; Lancelot’un yeğeni; Yuvarlak Masa Şövalyesi.
Pellinor: Yuvarlak Masa’nın büyük şövalyelerinden.
Bedivere:Yuvarlak Masa şövalyesi; Kral Arthur’u canlı gören son şövalye.





NOTLAR

(1) Sikl: Aynı bir konuyu, aşağı yukarı aynı kişilerle işleyen destanî poemler dizisi.
(2) Etiolojik: Bir fenomenin, bir ismin, bir kurumun, ve. Anlamını bazı olaylarla (gerçek ya da mitsel) açıklamayı amaçlayan bir anlatı için kullanılan deyim.
(3) Mitos: (Sözlük anlamı) Geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren, tanrı, tanrıça, evrenin doğuşu ile ilgili hayali, alegorik bir anlatımı olan halk hikayesi.
(4) Riothamus: Yüce kral anlamına gelir.
(5) Britanya Kralları Tarihi.




KAYNAKLAR:

- Pierre Grimal “Mitoloji Sözlüğü” (Yunan ve Roma) [Sosyal Yayınlar]
- Donna Rosenberg “Dünya Mitolojisi” [İmge kitabevi]

Donna Rosenberg - Dünya Mitolojisi e-book :

http://www.kadincaforum.net/ebook/donna-rosenberg-dunya-mitolojisi-t21506.0.html