anne sütü ve beslenme - anne sütü içeriği - emzirmek - süt arttırımı - anne sütü ve inek sütü - bebeği emzirme


Yeni doğan bebek için tartışmasız en yararlı besin anne sütüdür. İlk 6 ay için tek başına yeterli olan ve bebeğin normal gelişmesini sürdürebilecek bütün besin öğelerini içeriğinde barındırır. Anne sütü bileşimi bebek sütten yararlandıkça ve zaman ilerledikçe farklılık gösterir. Doğumdan hemen sonra salgılanan koyu sarı renkli süte kolostrum denir, kolostrumdan 5 – 10 gün sonra geçiş sütü ve 3. haftadan sonra olgun süt oluşur. Kolostrum ağızdan başlayarak gastrointestinal sistemin tamamı boyunca bebeği dışarıdan gelecek patojen mikroorganizmalara karşı korur. Kolostrumun protein oranı olgun süte oranla fazla, yağ ve laktoz oranı ise daha azdır. Beslenme süresi arttıkça sütteki yağ oranı artar ve bebekte doygunluk hissi oluşturur. Aynı zamanda kolostrumda D , B 12 vitamini, sodyum ve çinko oranları olgun süte oranla daha fazladır. Anne sütü ile inek sütünün besin öğelerini karşılaştıracak olursak anne sütünün protein miktarı inek sütüne oranla 3 kat daha azdır. Ancak anne sütü daha kolay sindirilir ve yararlanabilirliği daha fazladır. Süt proteini olan kazeinin inek sütünde daha fazla olması bebekte sindirim güçlüğü oluşturur. Diğer bir süt proteini ise whey proteindir. İnek sütündeki whey protein bebeklerde allerjen etkiye sahiptir. Solunum sisteminde bozukluk ve döküntülere neden olabilir. Anne sütündeki yoğunluğu en fazla olan protein ise taurindir. Taurin büyümeyi düzenler, hücre membranının bütünlüğünü sağlar ve retina zedelenmesini önler. Anne sütünün demir içeriği ise inek sütüne oranla düşüktür. Ancak inek sütündeki demir % 5 – 10 oranında emilirken, anne sütündeki demirin % 50 si emilir. Anne sütündeki selenyum miktarı inek sütünden daha fazladır. Selenyumun, humoral ve hücresel aracılı bağışıklık sisteminde görevi vardır.

Annenin bebeğini emzirmesinin hem bebek hem de anne için bir çok yararı vardır. Bebek için her zaman sterildir, ısı derecesi idealdir. Besin öğesi bileşimi bebeğin gelişimin uygundur. Enfeksiyonu önleyen Ig’ler, sindirime yardımcı aktif enzimler, hormon ve büyüme faktörleri içerir. Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu ve gastrointestinal enfeksiyonlar daha az görülür Allerjiye karşı koruyucudur, bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır. Çene ve diş gelişiminde rolü vardır. Aynı zamanda bebeğin ruhsal, bedensel ve zeka gelişimine yardımcı olur. Anne için yararlarına baktığımızda ise ucuzdur, hazırlama sorunu gerektirmez. Anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır. Anneyi göğüs kanseri, over kanseri, osteoporozis, anemi gibi birçok rahatsızlıktan korur.

Annenin emzirme döneminde sütünü arttırmak için fazladan şekerli gıdalar, şerbetler, tatlılar yemesine gerek yoktur. Tek yapması gereken sıvı tüketimini arttırmak olacaktır. Anne sütünün çoğunluğunu su oluşturur. Bu nedenle doğumdan sonra günlük 3 lt su tüketimi süt oluşumunu arttıracaktır. Fazladan tüketilen tatlılar, kızartılmış yiyecekler, hamurlu gıdalar sütü arttırmak yerine annenin ağırlığını arttırır. Bu tarz yiyeceklerden ziyade anne sıvı içeriği yüksek olan gıdalara yönelmelidir. Meyve kurusundan yapılmış hoşaflar bu konuda idealdir. Bu dönemde annenin sütüm yetmiyor stresine girmeden dengeli beslenmesi yeterlidir. Aynı zamanda sütün artmasına yardımcı olmak için sık sık emzirmek ve memede süt bitene kadar devam etmek gereklidir. İlk gelen süt her zaman daha sulu kıvamdadır, süt bitmeye yakın süt yağlanır ve bebek bu sütle doygunluk hissine ulaşır. Aksi halde bebek çabuk acıkacak ve sürekli huzursuz olacaktır. Bebeğin huzursuzluğu anneyi de etkileyeceğinden memeyi tam olarak boşaltma çok önemlidir.

Diyette yeterli enerji alımı süt yapımını etkileyen bir diğer faktördür. Kişi ihtiyacı olandan az miktarda enerji alırsa süt yapımı azalacaktır. Doğum sonrası anne alınan kilolarından yavaş yavaş kurtulmaya daha yatkındır. Nedeni anne süt üretirken extradan 100- 150 kalori harcar. Bu nedenle emzikli kadın dengeli beslenmeli ne az, ne çok kalori almalıdır. Kalori azaltımı süt üretimini azaltırken, yüksek kalorili beslenme sütün kalitesini veya hacmini arttırmaz. Emzirmeye ilk olarak sağ memeden başlanıldıysa bir diğer emzirmede sol meme verilemelidir. Sağ meme boşaldığı için süt yapımı daha hızlı olacaktır. Anne sadece bir memeden bebeği emzirirse diğer memede süt üretimi azalır. Bu nedenle memeler sırayla boşaltılmalıdır.

Aynı zamanda emziklilik döneminde anne günlük kalsiyum alımına dikkat etmelidir. Gebeliğin 28. haftasından sonra bebek anneden hızlı bir şekilde kalsiyum çeker. Bu nedenle doğum sonrası azalan depoların yerine konması son derece önemlidir. Anne günlük kalsiyum ihtiyacını sağlayamadığı takdirde ileri yaşlarda osteoporoz riskini arttırmaktadır. Kalsiyum kaynaklarının başında süt, yoğurt, peynir, pekmez, fındık, fıstık, kuru meyveler, kurubaklagiller ve yeşil yapraklı sebzeler gelmektedir. Hamile ve emzikli kadınlar normal gereksinime ek olarak 500 mg daha fazla almalıdırlar. Buda günlük 1500 mg kalsiyum gereksinimine denk gelir.

Arda DENİZ