Kulak kanalını ve kulak zarının dış kısmını kaplayan deri tabakasının orta kulakta bulunmasına "kolesteatom" adı verilir. Kolestetomlar çoğunlukla müzmin orta kulak iltihaplarına ( kronik otitis media) bağlı gelişir Nadiren, deri hücreleri bir gelişim bozukluğu olarak doğuştan orta kulak boşluğu içinde kalıp ileri yaşlarda kolesteatom geliştirebilirler.

Müzmin orta kulak iltihaplarında oluşan kulak zarındaki delikten orta kulağa ilerleyen deri hücreleri bir kese oluşturur. Orta kulaktaki kolesteatom kesesi zamanla genişleyerek çevresindeki kemiklere ve kemiklerin koruduğu yapılara zarar vermeye başlar.

Belirtiler: Kolesteatomlarda sıklıkla kötü kokulu kulak akıntısı vardır. Kese büyüdükçe kulakta dolgunluk, basınç hissi, ağrı ve giderek artan işitme kaybı görülür. Kolesteatomun kemikleri eriterek iç kulağa ulaşması halinde geri dönüşü olmayan iç kulak tipi işitme kaybı ve başdönmesi, orta kulaktan geçen yüz sinirinin (fasiyal sinir) etkilenmesi halinde yüz felci görülebilir. Kemik erimesi kulağın üst kısmında beyine, arka kısmında beyinciğe ulaşırsa hayati tehlikesi olan menenjit, beyin absesi gibi ciddi enfeksiyon komplikasyonlarına yol açabilir.

Tanı: Kolesteaton tanısı çoğunlukla uzman muayenesi ile koyulabilir. Kulak kemiğinin bilgisayarlı tomografisi, manyetik rezonans görüntüleme ve işitme testleri ile kulağın durumu hakkında ek bilgiler alınması da çoğunlukla gerekir.

Tedavi: Kolesteatomlar cerrahi olarak tedavi edilir. Operasyonun temel amacı kolesteatom kesesini tamamen çıkartarak orta kulaktaki kronik enfeksiyonu yok etmektir. İkinci amaç işitme fonksiyonunun korunması veya düzeltilmesidir. İşitmeyi sağlayan mekanizmalardaki harabiyet çok fazla olduğunda işitmeyi düzeltmek mümkün olmayabilir veya bunu sağlamak için birden çok operasyon gerekebilir.

Yüz felcine neden olan kolesteatomlarda kesenin yüz siniri üzerindeki baskısını kaldırarak siniri rahatlatmak ve fonksiyonunun zaman içinde düzelmesini beklemek gerekir. Kolesteatomların iç kulağı hasarlandırdığı durumlarda o taraftaki kulağa ait denge ve işitme fonksiyonları çoğunlukla düzelmez. Bu durumda, operasyonda kemik erimesine bağlı ortaya çıkan orta kulak ve iç kulak arasındaki açıklık kapatılarak menenjit ve beyin absesi gibi daha ciddi riskler önlenmeye çalışılır.