Toplumumuzda en fazla bilgi kirliliğinin olduğu alanlardan biri de Lazların kimliği,dili,kültürü ve tarihi ile ilgili var olan bilgi kirliliğidir. Bu kirlilik bazen insanlarımızın kulaktan dolma, sağdan soldan duyduğu şeyleri tek doğru kabul etmesinden, bu alanda doğru ve tarafsız bilgi veren yeterince kaynak olmamasından, olanların pek kendi ana dilini, kültürünü ve geçmişini doğru öğrenmeye hakkı vardır. Bilim insanlara doğruyu sunma amaçlı yapılmalı, siyasi ve propaganda amaçlı yanlı ve güdümlü bilimsel araştırma yapılmamalıdır, biz bu makalemizde toplumumuzda Lazlarla ilgili var olan genel yanlışları ve bu yanlışların bilimsel araştırmalara dayanan doğrularını yazdık. Bu alan daha çok araştırma yapılabilecek bir alan ve bu alan sadece gerçekleri yazacak objektif araştırmacıları bekliyor.

Yanlış
Lazların tarih boyunca kurdukları devlet ya da devletler yoktur.
Doğru
Lazların çok eski devirlerden itibaren kurdukları devletleri vardır, ilki yaklaşık M.Ö.11ve 12 .yüzyılda kurulan Kolhida ve milattan sonra 2. yüzyılda kurdukları Lazika devletleridir.

Yanlış
Kolhida ve Lazika Devletleri Gürcü milli devletleridir.
Doğru
Ne Kolhidanın ne de Lazika’nın kuruluşunda Gürcülerin bir çalışması yoktur ve bu devletler tarihi Gürcü devletleri değildir.

Yanlış
Lazlar Gürcü kökenli bir halktır.
Doğru
Lazlar, Gürcü kökenli bir halk değildir ve Gürcülerle bir akrabalık ilişkileri yoktur. Gürcülerin Lazların=Megrellerin arasına karışması, Lazların tarih sahnesine çıkmasından yaklaşık, 2000 sene sonra milattan sonra 6. ve 7.yüzyılda yaşadıkları anayurt olan Kartli bölgesini Sasani(İran) ve daha sonra Arapların işgal etmesi ve bu bölgedeki Gürcülerin Acara ’ya ve Lazların yaşadıkları Güney Kafkasya’nın Karadeniz kıyılarına yerleşmeleri ile olmuştur. Bizans-Pers-Laz savaşlarından bölgedeki Laz nüfusunun iyice azalması ,bu bölgedeki bazı Lazların Doğu Karadeniz kıyılarına göç etmeleri (M.Ö.1.Y.Y.),1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında Lazların diğer çoğu Kafkas milletleri gibi Osmanlı Devleti’nin yanında savaşta yer almaları, savaşta Osmanlı Devleti’nin mağlup olması sonucunda bir kısım Lazların Batı Anadolu’ya göç etmeleri, daha sonra Sovyetler Birliği döneminde Stalin’in emriyle Kafkasya’daki Lazların Sibirya’ya sürgün edilmelerinden dolayı Kafkasya’da Laz nüfusu iyice azalmıştır.

Yanlış
Lazlar Kıpçak veya Çepni Türküdür ve Anayurtları Orta Asya’dır..
Doğru
Lazlar anavatanı , Güney Batı Kafkasya’nın Karadeniz kıyıları olan bir Kafkas kökenli halktır.

Yanlış
Lazca, Megrelce Gürcücenin bir şivesidir veya Gürcü(Kartveli) dil ailesine mensup bir dildir.
Doğru
Lazca=Megrelce, Gürcüce ile aynı ve aynı dilin şivesi değildirler, Gürcüceden bağımsız dillerdir.
Lazca Güney Batı Kafkas Dilleri içerisindeki Zan koluna mensup bir dildir.
Güney Batı Kafkas dil ailesi,(Zan)dili-Lazca(Megrelce),Svanca ve Gürcüce olarak sıralanırlar.
Gürcü(Kartveli) dil ailesi diye bir dil ailesi yoktur. Bağımsız dilbilimcilerine göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adı olamayacağına ilişkin dilbilimsel görüşe karşın bu tez günümüzde de savunulmaya devam etmektedir ve bu asimilasyonist bir çerçeve ile Gürcistan aracılığıyla filolojiye sunulmaktadır. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine bağlı olmayan dilbilimciler adı geçen dilleri bağımsız ve kendi başına bir olduğu hususunda şüphe dahi etmemektedirler.
Köken olarak Gürcüce ve Svanca ile aynı dil ailesine mensup bir dildir. Lazcanın Gürcüce ile aynı dil ailesine mensup olması iki milletin aynı yada akraba millet olduğunu göstermez. Örneğin İngilizce ile Almanca, Arapça ile İsrail’ce (İbranice)aynı dil ailesinden(grubundan) geliyorlar ama hiç kimse bu milletler, aynı yada akraba milletlerdir demiyor.

Yanlış
Lazca, Türkçenin Karadeniz şivesidir.
Doğru
Lazca kendine özgü alfabesi ve sözcükleri olan bağımsız bir dildir. Türkçe dilinin Karadeniz şivesi değildir. Uyi da, celeyurum ,cideyurum,haçan nasulsun,uşağum gibi Türkçenin Karadeniz şivesine mensup cümleler Lazca ile bir alakası yoktur.

Yanlış
Lazlar zorla müslümanlaştırılmışlardır.
Doğru
Bu yanlış bilgi, Muhammed Vanilisi/ Ali Tandilava'nın yazdığı ‘’Lazların Tarihi’ ’adlı eserinde nakledilmiştir ,fakat bu yazarların eserlerinde verdikleri bilgilerin çoğunun yanlış olduğu ve bu yazarların Lazları Gürcü göstermek amacıyla bu eseri yazdıkları-yazdırtıldıkları ,kitaplarının da Gürcü asimilasyonunu savunma amaçlı bir eser olduğu bütün tarafsız Laz kültürü araştırmacıları tarafından kabul edilir, dolayısıyla kitabın içeriğinde yer alan bu bilgide doğru değildir, zaten bu konuda söz konusu yazarlar bir güvenilir kaynakta sunmamışlar, kendi duygu ve düşüncelerini aktarmışlardır. Lazlar,16. yüzyılın başlarında Doğu Karadeniz’in Osmanlı devletine katılmasıyla ,yaklaşık 150 senelik bir süreç içerisinde kendi istekleriyle Müslüman olmuşlardır.

Yanlış
Lazca, Trabzon’un bazı köylerinde konuşulan Rumca(Pontusça) ile aynı dildir.
Doğru
Lazcanın Pontusça(Rumca) ile bir ilgisi yoktur. Bu diller birbirinden tamamen farklı dillerdir.

Yanlış
Megreller, Lazlarla farklı milletlerdir, dilleri farklıdır, Megreller Gürcü kökenli bir halktır.
Doğru
Megreller Lazlarla aynı millettir, sadece dinleri farklıdır(Hıristiyan).Dilleri Doğu Karadeniz Lazcasıyla farklı bir şiveye mensuptur ama gene de Batı Lazcası ile yüzde 60-70 benzerlik vardır, Megreller Gürcü değildirler, dillerinin de Gürcüce ile bir alakası yoktur.

Yanlış
Pazardan (Atina),Hopa’ya kadar olan yerlerin hepsi Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yıkmasıyla Osmanlı devleti topraklarına katılmıştır.
Doğru
Bu çok yaygın olan yanlış bilgi hakkında da kesin bir kaynak yoktur, kesin olan Pazar’a kadar olan yerlerin bu tarihte Osmanlı devletine katılmasıdır zaten Trabzon Rum İmparatorluğu’nun sınırları da buraya kadar uzanıyordu, FatihSultanMehmet’in bu devleti yıkmasıyla bu devletin sınırları içerisinde yer alan bu yerlerde Osmanlı Devleti’nin sınırlarına katılmıştır fakat, Trabzon Rum İmparatorluğu sınırları içerisinde yer almayan Pazar’ın Melyat köyünden başlayıp, Hopa’ya kadar uzanan yerlerin ne zaman Osmanlı Devleti’ne katıldığı hususunda net bir bilgi olmamakla birlikte buraların Yavuz Sultan Selim’in Trabzon valiliği yaptığı şehzadeliği döneminde çıktığı Gürcistan seferinde (16.yüzyılın başları),Osmanlı topraklarına katıldığı bilgisi çok daha doğrudur , Osmanlı ve yabancı kaynaklarında da yer alan en doğru bilgi de budur.

Yanlış
Ardeşen isminin aslının ne olduğu ve ‘’Yavuz Sultan Selim Trabzon Sancak Beyi iken, Osmanlı tahtına sahip çıkmak ister ve bu amacı gerçekleştirmek için Kepa Sancak Beyi olan oğlunun yardımına gerek duyar. Yardım almak için sahil boyu bölgeden geçerken Fırtına Deresinde ağaç parçalarını görür. Bölge tamamen boş, Bataklık ve çalılıktır. Çevresindekiler, Kendisine bölgede kimsenin yaşamadığını söylediğinde; Yavuz Sultan Selim deredeki ağaç parçalarını göstererek ” Bu belde tenha değil, bakın dere yonga taşıyor. Bu yörenin ardı şendir” yani yüksek kesimlerde yerleşim birimleri olduğunu ifade eder. Ardışen sözcüğü zamanla halk dilinde Ardeşen olarak yerleşir .’’rivayeti.
Doğru
Bu rivayetin Osmanlı kaynaklarında hiç bir karşılığı yoktur zaten ilçenin ismi bölgenin Osmanlı idaresine girmesinden çok önceden de(Art'aşeni)olarak vardı. Dil bilimcilerin bu ismin kökeni ve anlamı hakkında bir kesin yargıları olmasa da Lazca olma ihtimali yüksektir.

Yanlış
Trabzon Rum(Pontus)Devleti Laz devletidir.
Doğru
Trabzon Rum Devleti Laz devleti değildir ve Lazlar bu devlete bağlı yaşamamışlardır, Lazlar tarafından 1204’te kurulan Laz Theması, doğrudan Trabzon Rum Devleti’ne bağlı değildi ve aralarında büyük bir çekişme vardı. Trabzon Rum Devleti’nin en doğu sınırları bu günkü Pazar (Atina)ilçesinin Melyat köyüne kadar uzanmaktaydı.


Ergün KONAKÇI(Gazi Ünv.Tarih Bölümü)


alıntıdır