DİŞ TAŞLARI
Uzun zaman dişlerinize bakım yapmadınız ve bir ara dilinizin, ağzınızda, dişlerinizin etrafında pütürümsü bir şeylere takıldığını hissettiniz. Aynaya baktığınızda dişlerinizin kenarlarında, alt ya da üstlerinde beyaz ya da sarımtırak kütleler olduğunu gözlemlediniz. Bu şekilde bir karşılaşmadan sonra dişlerinizi fırçaladınız ve dişetlerinizin kanadığını gördünüz. İnsanlar genelde diş taşları ile bu şekilde tanışırlar.

Tartar ya da Kalkülüs olarak da isimlendirilen diş taşları, kişinin ağzında kanamalar, ağız kokusu, diş eti iltihaplanmaları ve bunun sonucu olarak diş eti çekilmesi, daha da ileri düzeyde diş eti iltihabı da gelişmişse söz konusu dişin kaybına kadar götüren sonuçlara neden olmaktadır. Bu gibi sonuçlara neden olan diş taşları, kişiyi doktora muayene olmaya zorunlu hale getirmektedir. Diş taşları, erken önlem alınmadığında kişide, diş eti hastalıklarına yol açarak artan maliyetli tedaviler, psikolojik sorunlar ve sosyal hayatta problemlere neden olmaktadır.

Yazımızda bu kadar öneme haiz olan diş taşlarının oluşum nedenleri ve tedavisi hakkında bilgi vereceğiz. Faydalı olmasını temenni ediyoruz.

DİŞ TAŞLARI NASIL OLUŞUR?
Sağlıksız dişler diş taşlarının oluşumunda önemli rol oynar. Bu bakımdan dişlerin temizlenmemesi sonucunda temizlenmeyen dişlerde yemek sonrası artık maddeler birikir. Bu artık maddeler, tükürüğün yapısında bulunan kireç parçacıkları ve bakteri plağı ile reaksiyona girerek, dişlere iyice yapışır ve taş oluşumuna neden olur. Diş plağının bir gramı, ortalama 500 farklı türden oluşan yaklaşık 200 milyar bakteri ihtiva etmektedir. Bakteriler hem yemek artıları ile beslenir, hem de daha da büyük oranda yemek artıklarını sindirmeye çalışan tükürükteki enzimlerin etkinliği ile oluşan metabolik ürünlerden beslenir.

Bir insanda, dil altı, çene altı ve kulak önü tükürük bezlerinden yaklaşık olarak günde 5 litre kadar tükrük salgılanmaktadır. Bu tükürük bezlerinin ağza açıldığı kanalların önünde bulunan dişlerde yani, en çok alt çenede, iç tarafta ve üst birinci azılarda diş taşları sıklıkla görülmektedir.

Özetle tartar, tükürükteki minerallerin(kalsiyum tuzları) ve plakların bir ürünüdür. Diş taşına, herkezin zannettiği gibi sigara neden olmamaktadır. Sigara, beyaz ya da sarı olan diş taşlarının rengini koyulaştırıp daha da belirgin hale dönüştürmektedir.

Diş taşlarına sadece bakteri plağı, tükürük ve yemek artıkları neden olmayabilir. Diş taşlarının meydana gelmesinde aileden gelen bir meyil ve bağışıklık sistemi zayıflığı da neden olmaktadır. Kişinin bağışıklık sistemi ne kadar kuvvetli ise diş ve diş eti hastalıklarına yakalanma ihtimali o kadar düşüktür.

DİŞ TAŞLARI NASIL İLERLER? SONUÇLARI NELERDİR?
Diş taşları, ilk önceleri hafif ve sinsi bir şekilde diş aralarını, daha sonraları ise ve en önemlisi diş eti bölgesini kaplayarak ilerler. Bu ilerleme dişlerde kanama ve ağız kokusu (halitozis) ile belirti verir. Diş taşları ağız kokusu nedenlerinden en önemlisidir. Daha da ileri düzeyde diş etleri iltihaplanır, şişer ve koyu kırmızı bir yapı olarak kendini belli eder. Hızlı ilerleyen bu durum, diş bakımsızlığı devam ettiği sürece, yan taraflarda bulunan dişlere de sıçrayarak iltihaplanma(enflamasyon) başlatır.

Tartarlar her zaman ağrılı olmayabilir. Ağrı olması aslında faydalı bir işarettir. Bu işaret dişlerde bir sorun olduğunu size anlatır. Kişi, kendi ile ilgilenmediğinde, bir süre sonra geçer diye aldırış etmediğinde ya da ağrı oluşmadığında diş eti çekilmesi ilerler, dişin etrafındaki dişe destek veren kemik doku erir, eriyen kemik doku dişe destek veremez. Sonuçta bir elmayı ya da ekmeği ısırdığınızda dişiniz yerinden koparak çıkar. Diş kayıpları kaçınılmaz olur. Maliyetli bir süreç sizi beklemektedir.

DİŞ TAŞLARININ TEDAVİSİ NASILDIR?
Aslında tüm diş, diş eti ve ağız problemlerinin tedavisi ucuz ve oldukça basittir. Yapılacak olan günde 3 kere uygun bir şekilde yani alt çene aşağıdan yukarı, üst çene ise yukarıdan aşağı doğru olacak şekilde fırçalanmalıdır. Dişler fırçalanırken dil yüzeyin fırçalanması dildeki bakterilerin yok edilmesi açısından önemlidir.

Ağız ve diş bakımında misvakın önemli rol oynadığının da altını çizmek istiyoruz. Misvak yapısındaki lifler, sodyum bi karbonat iyonları ve ağız içi pH derecesinin aynı olması sayesinde diş, diş eti ve ağzınızın bakımını yapar, ağız kokusunu önler, dişerinizin bembeyaz bir görünüme sahip olmasını sağlar. Dişlerin fırçalanmasında ulaşılması zor olan bölgelerin ara yüz fırçası ve diş ipleri ile temizlenmesi ihmal edilmemelidir.

Diş taşının oluşumunda geç kalınmışsa derhal bir diş hekimine muayene olup, diş taşlarını temizletmelisiniz. Diş taşları sert ve temizlenmesi zordur. Bu nedenle evde kendiniz temizleme gibi bir hata yapmamalısınız. Diş taşları genelde diş etinin de altına kadar girdiğinden, temizlenmelerinde “gratuar” ve “küret” özel aparatlara gereksinim duyulmaktadır. Temizleme işlemi sinirlere rahatsızlık verir ve kanamalı bir işlemdir. Diş taşları temizlendikten sonra dahi kişinin bünyesine göre kanama, sıcak ve soğuğa karşı hassasiyet devam edebilmektedir. Diş taşlarının temizlenmesini takiben 6 ayda bir kez mutlaka diş hekimine kontrole gidilmelidir. Dişeti ve diş taşında doktordan ziyade has-(Terbiyeden-Yoksunum)-taya daha fazla görev düşmektedir.

DİŞ TAŞLARINA İYİ GELEN BİTKİLER VAR MI?
Diş taşlarına çilek meyvesinin iyi geldiği bildirilmektedir. Diş taşlarında, çileğin eritici özelliği ön plana çıkmaktadır. Koca yemiş de diş dibi taşlarını eritme özelliğine sahiptir. Yeşil çay kullanımını her alanda olduğu gibi dişlerde de faydalı olduğunu söyleyebiliriz. Yeşil çay diş çürümelerini ve bakteri plağı oluşumunu engeller.

C vitamini eksikliği de dişetlerini hassaslaştırdığından, kuvvetli diş etleri ve kanamalara engel olunabilmesi için C vitamini alınmasına özen gösterilmelidir.

Fosfor(P) elementi de dişlerin yapısında yer aldığından diş sağlığı için önemli rol oynar. Bu nedenle fosfor bulunan gıdalardan özellikle balığın haftada bir kez olsun tüketilmesinde yarar görüyoruz. Buna ilaveten kalsiyumun bol olduğu süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi de sağlıklı dişler için gereklidir.