KOLESTEROL

Kolesterol, tüm canlıların bünyesinde bulunan ve vücudumuzda özel görevleri olan ancak, kandaki oranı belli sınırları aşınca zararları görülen bir maddedir.
Sağlıklı bir insanda kolesterol oranı, 100gr kanda 250mg'dır.
Bilinen görevleri şunlardır :

    * Deri altında, mikroplara karşı koruyucu bir baraj görevi yapar.
    * Kanda, alyuvarları zararlı maddelere karşı korur ve bir nevi zırh görevi yapar.
    * Sinir dokuları içerisinde, onların dayanıklı olmasını sağlar.
    * Çeşitli dokularda su dengesini sağlar.

Kolesterol dengesinin bozulma nedenleri

    * Hayvani yağlardaki kolesterol, kullanılmış kolesteroldur ve işe yaramadığı gibi, kanda oranı artınca damarlarda tortu yapar.
    * Vücutta kolesterol üreten ve kolesterolü dengeleyen organların iyi çalışmaması (böbrek üstü bezleri, yumurtalıklar, husyeler, tiroid bezesi, karaciğer, safra kesesi, barsaklar, akciğer, ciltteki ter bezesi)

Neden olduğu rahatsızlıklar

    * Kandaki nötr yağ oranının artması
    * Vücutta yağ lekeleri oluşması
    * Parmaklarda, omuzda, dizlerde ve kalçada yağ urları meydana gelir.
    * Göz kapaklarında sarı lekeler oluşur ve gece körlüğü yapar. (tavuk karası)
    * Siroz : Safra kanalının tıkanması, karaciğer ve dalağın şişmesi ve safra taşının oluşması
    * Damar sertliği : Kanda biriken kolesterol kan damarlarının iç yüzeyine yapışır ve damar sertliğine yol açar.

Belirtileri

    * ciltte sarı lekeler,
    * göz altında siyah halkalar,
    * gözün beyaz kısmında sarı lekecikler,
    * terin ve nefesin ağır kokması,
    * ağızda acılık hissi,
    * baş ağrısı ve başta ağırlık hissi,
    * görme zayıflığı,
    * baş dönmesi ve beyinde boşluk hissi,
    * hazımsızlık ve iştahsızlık,
    * genel yorgunluk ve ruhi bunalım,
    * uykusuzluk,
    * sol kolda ve kalp üzerinde zaman zaman ağrılar.
Kolestrol, kanda, sinirlerde, beyinde, karaciğerde, dalakta, böbrek üstü bezlerinde ve safrada bulunan, yağ yapısında, kristal gibi beyaz görünümde bir maddedir. Görevi dokulardaki su dengesini sağlamak, alyuvarları zehirlere karşı korumak, sinir dokularının dayanıklığını sağlamak ve deri altında, dışarıdan gelecek mikroplara karşı koruyuculuk yapmaktır. 100 gram kanda; 180-230 miligram kolestrol bulunur. Bu miktar normaldir. 230 miligram kolestrol miktarı, kanda kolestrolün yükselmiş olduğuna işarettir. Tedavi edilmezse; damarsertliği, beyin ve kalpteki ince damarların tıkanmasına neden olur. Meydana Gelişi

Kolesterol, insan ve hayvan hücrelerinde bulunan yağımsı bir maddedir. Vücut tarafından üretildiği gibi (örneğin karaciğerde) çeşitli besinlerle de vücudumuza girer. Tüm vücutta yaygın olarak bulunmakla birlikte, özellikle beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğerde bulunur.
Bir çok hormonun (kortizon, :-):-):-):-) hormonları gibi) üretiminde kullanılan kolesterol aynı zamanda D vitamini ve safra üretiminde de kullanılır.
LDL, HDL
Kolesterol, yağımsı bir madde olduğundan suda çözünmez. Kanda taşınabilmesi için suda çözünür maddelerle birleşmesi gerekir. İşte bu maddeler karaciğerde üretilirler. Kolesterol bunlarla birleşince lipoprotein adını alır. Bunlar; karaciğerden diğer organlara ve kandan karaciğere kolesterol taşırlar. İşte karaciğerden kolesterolü alıp diğer organlara (dolayısı ile kana) kolesterolün iletimini sağlayan LDL (Low Density Lipoprotein, düşük yoğunluklu lipoprotein), kötü huylu kolesterol olarak bilinirken, kandaki kolesterolü karaciğere taşıyan HDL (High Density Lipoprotein, yüksek yoğunluklu lipoprotein), iyi huylu kolesterol olarak bilinir. Yine VLDL (Very Low Density Lipoprotein), IDL (Intermediate Density Lipoprotein) ve trigliserid de kandaki yağ (ve yağımsı) maddelerindendir.
Kan dolaşımında ne kadar yüksek oranda LDL- kolesterol bulunuyorsa kalp hastalığına yakalanma riski o kadar yüksektir.
HDL-kolesterol düzeyi düşük ise kalp hastalığına yakalanma riski yine yüksek olacaktır.
Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması, HDL-kolesterolün düşük olması bir risktir. Bu tür kişilerde, kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha fazladır.
20 YAŞIN ÜZERİNDEKİLER İÇİN KAN KOLESTEROL DÜZEYLERİ
< 200 mg/dl (NORMAL)
200-239 mg/dl (SINIRDA YÜKSEK)
> 240 mg/dl (YÜKSEK)
KAN LDL-KOLESTEROL DÜZEYLERİ
< 130 mg/dl (NORMAL)
130-159 mg/dl (SINIRDA YÜKSEK)
> 160 mg/dl (YÜKSEK)
KAN HDL-KOLESTEROL DÜZEYİ
KADINDA ORTALAMA 55 mg/dl (NORMAL)
ERKEKTE ORTALAMA 45 mg/dl (NORMAL)
< 35 mg/dl (DÜŞÜK)
RİSKLİ DURUMLAR
Kolesterol > 200 mg/dl veya
LDL-kolesterol > 130 mg/dl veya
HDL-kolesterol < 35 mg/dl.
KAN TRİGLİSERİD DÜZEYİ
< 200 mg/dl (NORMAL)
200-400 mg/dl (SINIRDA YÜKSEK)
400-1000 mg/dl (YÜKSEK)
> 1000 mg/dl (ÇOK YÜKSEK)
Yukarıdaki değerlere uygun olmayan sonuçların saptanması, yağ :-):-):-):-)bolizması bozukluğunu düşündürür. Bu durumda kan alınarak kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid düzeyleri ölçülmelidir.
Kan kolesterol seviyeleri parmak ya da kolunuzdan alınan kan örneğinden ölçülür.
Kan testinde toplam kolesterol ve HDL-kolesterol seviyeniz ölçülür.
Kan testi öncesi aç olmanız ya da özel bir şey yapmanız gerekmemektedir.
Testlerin sonucuna göre LDL-kolesterol seviyesinin direkt ölçümü gerekebilir, bu test için aç olmanız gerekir.
LDL-kolesterol seviyesi kalp hastalığı riskinizle ilgili daha fazla bilgi verir ve tedaviyi belirlemede yardımcı olur.
Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bazıları aşağıda özetlenmiştir.
Ailevi kalıtım: Yüksek kolesterol kuşaklara geçebilir.
Diyet: Doymuş yağ (çoğunlukla hayvansal besinlerden gelir) ve kolesterol (sadece hayvansal besinlerde bulunur) kan kolesterol düzeyinin yükselmesine neden olur. Doymuş yağlar kan kolesterol seviyesini en çok yükselten maddelerdir.
Kilo: Şişmanlık, kolesterol seviyenizi yükseltir
Fiziksel aktivite ve egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite LDL-kolesterol seviyenizi düşürür, HDL-kolesterol seviyesini yükseltir.
Yaş ve cinsiyet: 60-65 yaşa kadar, yaşla birlikte kolesterol düzeyi artar.
Kadınlarda, menopozdan sonra kolesterol düzeyi artar. Menapoz öncesinde ise kadınlar aynı yaştaki erkeklerden daha düşük kolesterol seviyesine sahiptirler. Pek çok kadında gebelik kan kolesterol seviyesini yükseltir, genelde doğumdan yaklaşık 20 hafta sonra kan kolesterol seviyesi eski haline döner. Menapoz sonrası östrojen tedavisi faydalı olabilir; östrojen, LDL-kolesterolü düşürürken HDL-kolesterolü yükseltir.
Bazı hastalıklar da kolesterol düzeyi yükselir.
Kalıtsal yağ :-):-):-):-)bolizması hastalıkları
Hipotiroidi (Tiroid bezi yetersizliği)
Karaciğer hastalıkları
Nefrit
Şeker hastalığı
Kanda yüksek miktarda bulunan kolesterol, yıllar içinde damarların duvarında birikir. Bu birikim sonucu damarlarda daralma, tıkanma ortaya çıkar (ATEROSKLEROZ). Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya çıkar. Yani kolesterol yüksekliği sağlık durumunda ani değişikliklere neden olmaz (en azından ilk zamanlarda).
Kalbi besleyen damarlarda (koroner arter) kolesterol birikimi, bu damarlarda tıkanma ve daralma sonucu, göğüs ağrısı, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi durumlara neden olabilir.
Beyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi sonucu, felçler, konuşma bozuklukları, denge ve bilinç kaybı ortaya çıkabilir.
Böbrek damarlarında kolesterol birikimi, yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Ana atardamarda (aort) kolesterol birikimi de tehlikelidir. Buradan kopan kolesterol parçaları (aterosklerotik plaklar), daha küçük damarları tıkayarak sorunlara yol açabilirler (Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak nekrozu, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, bacak damarlarını tıkayarak kangrene neden olabilirler).
Kolesterol ve kalp hastalıkları
Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp hastalıkları açısından önemli bir risk faktörüdür ancak tek faktör değildir. Ancak düzeltilebilir bir durum olmasından dolayı önemlidir. Kalp hastalıkları ile ilgili başlıca risk faktörleri şunlardır:
Hipertansiyon
Lipid (yağ) :-):-):-):-)bolizması bozukluğu, Kolesterol yüksekliği
Sigara
Diyabetes mellitus (şeker hastalığı)
Şişmanlık
Fiziksel aktivite azlığı
Yüksek hematokrit
Artmış trombojenik faktörler
İleri yaş
Erkek olmak
Ailede kalp hastası olması
Tip A kişilik (mükemmeliyetçi, saplantılı, hırslı, gergin)
Östrojen eksikliği
Fibrinojen yüksekliği
Ürik asit yüksekliği
Beyin, kalp, böbrek veya damar hastalığı
Tedavide LDL-kolesterol düzeyi esas alınır.
Hastada kalp ve damar hastalığı yoksa, LDL-kolesterol düzeyinin 130 mg/dl’nin altına düşürülmesi hedeflenmelidir.
Kişide kalp ve damar hastalığı varsa (kalp krizi, koroner arter daralmasına bağlı göğüs ağrısı, koroner damar ameliyatı hikayesi, balon anjiografi, beyine, böbreğe, bacaklara giden damarlarda kolesterol birikimi gibi), LDL-kolesterol düzeyi, 100 mg/dl’nin altına düşürülmelidir.
İlaç tedavisinden önce denenmesi gereken yöntemler:
Öncelikle beslenme alışkanlığınızı değiştirin.
* Kızartmalardan kaçınınız.
* Kırmızı et yerine beyaz et tüketin. Tavuğun derisini çıkartın ve etin üzerindeki yağları ayırın.
* Kaymak ve yağlı süt yerine yağsız ya da yarı yağlı süt tercih edin.
* Sıvı bitkisel yağlar (zeytinyağı, çiçek yağı, mısır yağı, soya yağı gibi) doymamış yağ oranı yüksek yağlardır. Bunları tercih edin. Katı yağlardan uzak durun.
* Alışveriş yaparken hazır gıdaların etiketlerini okuyarak, yağ miktarlarına göre alın.
* Doymuş yağ oranı yüksek olan yiyecekler yerine nişastalı ve lifli besinler tercih edin.
* Sakatatlardan (karaciğer, böbrek ve beyin gibi) uzak durun.
* Daha az yumurta ve yumurta kullanılarak hazırlanmış yiyecek tüketin.
* Daha fazla meyve ve sebze tüketin.
Sigara bırakılmalıdır.
Eğer tansiyon yüksekliği de varsa buna yönelik beslenme değişiklikleri de yapılmalıdır (tuzun azaltılması gibi).
Şeker hastalığı varsa mutlaka kontrol altına alınmalıdır. Gerekirse insülin kullanılmalıdır.
Kilonuz fazla ise mutlaka kilo vermelisiniz.
Düzenli egzersiz HDL-kolesterolü yükseltir, LDL-kolesterolü düşürür. Haftada, 3 - 5 kez, 30-45 dakika yürüyüş, koşu, yüzme, bisiklete binme gibi sporlar yapılmalıdır.|