Trompoz nedir nasıl tedavi edilir erken tehşis

Kan sayımında oranlarınız fazla çıkarsa 'çok kanlı canlıyım' diye sevinmeyin, bu sizin tromboz riskinizin fazla olduğu anlamına gelebilir. Böyle bir durumda uzun yolculuklarda hareketsiz kalmak bile ölümcül olabilir.



Tromboz çok bilinmiyor, çok konuşulmuyor... Uzun bir yolculuk sırasında, masa başından hiç kalkmadan yapılan bir çalışmanın ardından genç yaşta geçirilen bir felçle ortaya çıkabiliyor. Florence Nightingale Hastanesi ve Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Reyhan Küçükkaya, bu sinsi hastalığı nasıl kefşedebileceğimizi anlattı:

Tromboz nedir?
Tromboz, kalp-damar sistemi içinde 'istenmeyen bir pıhtı oluşumu' demektir. Normal şartlarda aslında tromboz hayat kurtarır bir savunma mekanizmasıdır. Örneğin; trafik kazası geçiren birinin birçok yeri yaralandığında kan pıhtılaşır. Normalde trombozun vücutta oluşabilmesi için ciddi bir hasar olmalıdır. Bir insanın damarında durup dururken tromboz oluşursa, bu felaketle sonuçlanır. Ölüme ve organ kaybına bile neden olur.

Klasik check-up'larla tromboz teşhis edilebilir mi?
Tromboz, gençlerde ani bir şekilde ortaya çıkar. Checkup'lar içinde bunların tarama testleri yer almaz. Ancak ataktan sonra nedeni bulunabilir. Ailesinde ve birinci derece akrabalarında, tromboz atakları görülen kişiler risk grubunda olduğu için onlara test yapılabilir.

Tromboz, kan sayımı ile anlaşılabilir mi?
Genetik ve sonradan edinilen trombozların nedenini basit kan testleri ile öğrenmek mümkündür. Ama bu testlerin trombozla bağı olan kişilere yapılması daha doğrudur. Zaten testler pahalıdır ve gereksiz tedaviye neden olur.

Testi kimlere öneriyorsunuz?
40 yaşından önce tromboz geçirmiş hastalara, tekrarlayan tromboz atakları olanlara ve ailesinde ciddi tromboz atakları bulunan kişilere öneriyorum. Bu arada hamilelikte tekrarlayan düşükleri olanlara özellikle tavsiye ediyorum.

TROMBOZ DAVETİYELERİ
Genetik
Diyabet
Hiperkolesterol
Romatizma
Kanser
Doğum kontrol ilaçları
Ağır ameliyat
Uzun yolculuklar
Gebelik
Ciddi kazalar

KAN BAĞIŞLAMAK YARARLI MI?
Tromboz hastalarında genelde kan fazlalığı mı olur, yani kan sayımlarında çok sağlıklı mı görünürler?
Kemik iliğinde aşırı kan yapımına neden olan bazı hastalıklarda tromboz riski çok yüksektir. Bu hastalıkları çok basit genetik testlerle kemik iliğini inceleyerek teşhis etmek mümkün. Kanda özellikle alyuvarlar ve kan pulcuklarının aşırı artması çok tehlikelidir. Kan sayımında bunlar yüksek bulunursa 'kanlı canlı' diye tabir edilmeden mutlaka bir hematoloğa başvurmak gerekir. Erken tanı konulursa, bu hastalar tedavi edilip sorunsuz hayatlarına devam edebilir. Kan sayımında veriler düşük çıktığı zaman hastalar hemen gelir de, yüksek çıktığında sevinip gelmezler. Oysa kan sayımının yüksekliği kadar düşüklüğü de tehlikelidir.

Bu hastalara kan bağışı önerilir mi?
Bu hastalardan belli aralıklarla kanlarının alınıp dışarı atılması gerekir. Bazen yılda iki, bazen iki ya da üç ayda bir kez bu işlemin desteklenmesi gerekir. Ama bu kanı birine bağışlamak önerilmez.

UZUN SÜRE OTURMAK ÖYKÜ'NÜN ANNESİ İÇİN ÖLÜM RİSKİ BİLE TAŞIYOR"2007 yılında karnımda ve sırtımda çok şiddetli bir ağrı oldu. Önce böbrek taşı ya da apandisttir deyip önem vermedim ancak birkaç gün içinde soluğu Çapa Tıp Fakültesi Acil Servisi'nde aldım. Hastalığın teşhisi orada konuldu. 'Polistemia Vera' ve buna bağlı olarak tromboz. 'Polistemia Vera', bir kan hastalığı... Kemik iliği fazla kan üretiyor. Nadir görülen bir hastalık. Genetik değil! Ailede bir sürü doktor olmasına rağmen anlayamamıştık.

KORKMUŞTUM
Hiçbir şikayetim yoktu ama aslında belirtileri varmış. Mesela; banyodan sonra cildimde bir kızarıklık, kaşıntı olurdu. 14-15 yaşlarında bir doktor, kan tahlili yapmış 'Sen de amma kanlı çıktın' deyince hiç üstünde durmamıştık. Meğerse kan değerleri normalin üstündeyse bunu gözardı etmemek lazımmış.

Kendi vücudumun kendine yaptığı bir arıza bu! Ailem test yaptırmadı. Çünkü sağlıklarıyla ilgili böyle bir şikayetleri olmadı. Tedavi sürecinde moralim çok bozuluyordu. Çünkü yaşım ilerliyordu ve ben çocuk yapmak istiyordum. Tedavinin ilk sekiz ayı bebek sahibi olmak yasaktı. Ben de bir yıl sonra hamile kaldım.

EŞİM ÇOK YARDIMCI OLDU
Hamileyken hap olarak aldığım ilaçları kesip, iğne olarak dozlarını ayarladılar. Hamileliğim boyunca eşim her gün bana kan sulandırıcı iğne yaptı. İğne, koldan ve bacaktan deri altına yapılıyordu. Benim kendi kendime yapmam çok zordu. Eşim gerek hastalık, gerekse hamilelik dönemimde beni bir an olsun yalnız bırakmadı. Hamileliğim sırasında sağlıkla ilgili bir problem yaşamadım. Hatta bir ara kan değerlerim düştü, demir hapı bile kullandım ki bu çok nadir olan bir durum. Ben hamileyken evde yemekleri hazırlayan ve iğnelerimi yapan kişi hep eşimdi. Şunu da belirteyim; aslında bu ilaçları kullanırken hamile kalmak riskliydi, ben riskli gebelik grubundaydım. Doktorlarım her defasında bana hamileliğin risklerini anlattılar. Hiçbir zaman 'Çocuk sahibi olma' demediler ama yine de oluşabilecek problemlere karşı da beni uyardılar.

ARTIK SÜREKLİ OTURAMAM
Ben de hayat düzenimi değiştirdim. Doktora tezini yazarken devamlı bilgisayar başında oturuyordum. Düzenli yemek yemiyordum. Sürekli sigara ve kahve içiyordum. Spor yapmıyordum. Şimdi bunlardan tamamen vazgeçtim. Ara ara kalkıp yürüyüş yapıyorum. Sigarayı bıraktım, kahveyi azalttım. Yemek yemeye başladım. Stresi azalttım. Kan üretimimi artıracak yiyecekleri kestim. Mesela artık ciğer yemiyorum. Yeşil sebzeyi azalttım. Benim, kan sulandırıcı ve kan üretimini baskılayıcı olmak üzere iki tane, ömür boyu kullanmam gereken ilacım var.

Ama bebeğimi emzirdiğim için ilaçlarıma tam olarak başlayamadım. Kendimi rahatsız hissettiğim dönemler oluyor. Halsizlik baş gösteriyor. Yakında kızım Öykü sütten kesilecek ve ben de ilaçlarıma başlayacağım."