Freud, sinirsel bir bozukluğu olan bir hastayı açık konuşmaya yüreklendirerek ve duraklamaları, vurgulamaları, kaçınılan konuları gözleyerek, duygusal rahatsızlığın kaynağma inilebileceğini farkedince psikanaliz doğdu. Eğer hasta, rahatsızlığının tetiğini çeken olayı daha fazla anımsamaya ve anlatmaya yönlendirilirse, hastalığı çoğu kez daha iyiye gider; işte bu yüzden, psikanaliz yararlı bir tedavi aracı olarak kabul edilebilir?
Aslında psikanaliz, tam anlamıyla yapılabilmesi için, uzun bir süreyi gerektirir. Dolayısıyla da oldukça pahalıdır. Bir kişinin tedavisi için haftada bir kez olmak üzere yıllarca süren seanslar yapılması seyrek rastlanan bir şey değildir. Ayrıca tedavi görenlerin küçük bir bölümü de psikiyatrları ile bir yıldan uzun bir süre boyunca haftada iki ya “da üç kez görüşmektedirler.
Psikanalizin bu denli uzun süreli oluşu, konunun genişliğinden, başka bir deyişle, tedavi gören insanla olabildiğince yakın bir ilişki içine giren psikanalistin bu kişinin geçmişini elinden geldiğince irdelemesi ve onu etkisi altına almış olabilecek olayları bir bir ortaya çıkartması zorunluluğundan kaynaklanmaktadır.

Bütün bunların sonucu olarak, psikanalist, hastasının karakterini, güdülerini, yetersiz yanlarını ve belli başlı hastalık belirtilerini yorumlamaya çalıştıktan sonra bunlarla o kişinin ailevi, kişisel, toplumsal ve mesleki ilişkileri arasında bağıntılar kurma yoluna gider. Böylesine karmaşık bir süreç ister istemez uzun bir çalışma sürecini gerektirecektir.

Psikanalizin (ya da herhangi bir psikolojik tedavinin) amacı hastanın kendi kendisini anlamasma yardımcı olmaktır. Bunu yaparken de bozukluklar ve hastalık belirtilerinin altında yatan nedenleri açıklamaya çalışır. Bir kez bu başarıldığında, yöntem olumlu bir yönde gelişmeye başlar ve hastanın kendi bozukluklarıyla uğraşmasında ona destek olur.