İlk defa 1978 yilinda Edward ve Steptoe tarafindan Ingiltere’de uygulanan Tüp  Bebek başlangıçta sadece tüpleri tıkalı olan hastalar için düşünülmüş olup bugün çok yaygın olarak binlerce hastada ve değişik sebepler ile kullanılmaktadır.

Tüp bebek veya İVF denince kadından alınan yumurtalarla, erkekten alınan spermlerin dışarıda laboratuvar ortamında birleştirilmesi ve döllenme gerçekleştikten bir süre sonra anne rahmine yerleştirilmesi anlatılmaktadır.

Günümüzde daha yaygın kullanılan yöntem olan mikroenjeksiyonda (ICSI) ise erkekten alınan spermlerin direk olarak yumurtanın içerisine verilmesi  ve yine döllenme gerçekleştikten belli bir süre sonra tekrar anne rahmine yerleştirilmesidir.

 Ülkemizde bulunan tüp bebek merkezlerinde başarı ile uygulanmakta olup dünya standartlarında bir çok merkezde hizmet verilmektedir.


 

Tüp bebek (İVF) ve Mikroenjeksiyon (ICSI) nasıl uygulanır?

IVF(Tüp Bebek Yöntemi):  Her yumurtanın yanına yaklaşık 50 bin tane sperm konulur. Bir spermin yumurtanın içine kendi başına girerek döllenme işleminin gerçekleşmesi beklenir. Döllenmiş yumurta hücreleri bölünerek embriyoyu geliştirir. Embriyolar her gün kontrol edilerek 2-3 gün laboratuvar şartlarında büyümeleri sağlanır.
IVF; genellikle tüplerinde tıkanıklık nedeniyle gebe kalamayan hastalarda tercih edilen tedavi şeklidir.

ICSI(Mikroenjeksiyon Yöntemi): Yumurtalar toplandıktan sonra çevrelerinde bulunan hücreler embriyolog tarafından ayıklanır .Özel çok ince, ancak mikroskop altında görülebilen aletler yardımı ile yumurta tutulur,  içerisine bir sperm yerleştirilir. Aynı IVF’deki gibi bir gün sonra yumurtanın bölünmesi beklenir .
ICSI; sperm sayısı düşük, hareketleri zayıf olan baba adayları ve yumurta rezervi azalmış anne adayları için uygun bir yöntemdir.

Tüp bebek kimlere uygulanır ?

    * Açıklanamayan kısırlık varlığında,
    * Tüplerin her ikisinin de  tıkalı olması durumunda,
    * Yumurtlama bozuklukları ,ileri derece polikistik over sendromu varlığında,
    * Endometriyozis hastalığı ,endometriyoma (çikolata kistleri) varlığında,
    * Sperm kalite bozuklukları , azospermide,
    * Servikal faktör tespit edildiğinde,
    * İmmunolojik faktörler söz konusu ise uygulanır.

Tüp bebek için başvuran çiftlere hangi işlemler yapılır?

 Çocuk arzusu ile bir tüp bebek merkezine  başvuran çiftlerle, ilk olarak bir değerlendirme görüşmesi yapılır, daha önce yapılmış uygulamalar değerlendirilir ve gerekli olan  tetkikler planlanır. Daha sonra tetkiklerin sonuçlarına göre o çifte ait uygun bir tedavi yöntemi tespit edilir.Detaylı bir jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile kadının üreme organlarının anatomik yapısı hakkında fikir elde edilir. Uygulama hakkında çift bilgilendirilir ve başarı şansı ve başarının olasılıkları anlatılır. Gerekli hazırlıklardan sonra tüp bebek uygulamasına geçilir.

Tüp bebek uygulaması dört basamaktan oluşur;

ü       Yumurtaların geliştirilmesi; yumurtalıkların uyarılması için iğne şeklinde hormon ilaçları kullanılır ve fazla sayıda yumurtanın olgunlaşması sağlanır.

ü       Yumurtaların toplanması; ultrasonografi eşliğinde ve hafif bir genel anestezi  ile yumurtalar toplanır.

ü       Yumurtaların laboratuvarda döllenmesi; elde edilen yumurtalar ile erkekten elde edilen sperm laboratuvar koşullarında embriyolog tarafından  özel besiyerleri içinde bir araya getirilir.

ü       Embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesi; oluşan embriyolar kadın doğum uzmanı tarafından genel anestezi altında ince bir kateter aracılığı ile anne adayının rahmine transfer edilir.
 

Tüpbebek işlemi sırasında ne gibi sorunlar ile karşılaşılır?

·         Uygulanan ilaçlar ile yeterince yumurta büyümesinin sağlanamaması:  Bu durumda tüp bebek işlemi iptal edilir.Yumurtalık rezervleri düşüktür ve uyarılmaya cevap vermemiştir.

·         Büyüyen ve çoğalan yumurtaların toplanamaması:  Ultrasonografi ile yumurta gelişimi normal olan hastalarda aspirasyon sırasında yeterli yumurta hücresi bulunamaması.

·         Hiperstimulasyon sendromu gelişmesi:  Yumurtlama tedavisinde kullanılan ilaçların, yumurtalıkların aşırı uyarılmasına yol açması ve sonuç olarak yumurtalıkların aşırı büyümesi, karın içinde sıvı toplanmasına bağlı olarak karın şişkinliği, mide ve barsak problemlerinin ortaya çıkması.Ciddi sonuçlar doğurabilir ve hastanede tedavi gerektirebilmektedir.

·         Teknik olarak değişik sebeplerden dolayı transferin yapılamaması: Nadir gözlenir.

·         Uygulamadan birkaç gün  sonra kanama olması: Gebelik şansını azaltmaktadır.
 

Tüp bebek işlemi sonrası gebelik olup olmadığı ne zaman anlaşılır?

Yapılan embriyo transferinden 12 ve 14 gün sonra toplam iki kez kanda gebelik testi (B-hCG) yapılır. Eğer gebelik testi negatif sonuç verirse progesteron tedavisi kesilir ve birkaç gün içinde görülen adetle tüp bebek programı  sona erer. Gebelik testi pozitif çıkarsa progesteron tedavisine devam edilir. Testlerden bir hafta sonra gebelik kesesinin görülmesi, bundan bir hafta sonra da bebek kalp hareketlerinin görülmesi vaginal yolla yapılan ultrasonografik muayenede  mümkün olur.Düşük olmaması için doktor tarafından progesteron desteğine devam edilir.

Tüp bebek ile gebelik elde edildikten ne gibi sorunlar olabilmektedir?

ü       Kandaki testlerde yükselme olmasına rağmen daha sonra kendiliğinde düşebilir ve gebelik kesesi oluşamaz. Bu durum kimyasal gebelik olarak adlandırılmaktadır.

ü       Tüp bebek ile elde edilen gebeliklerde düşük oranı normal gebeliklere göre daha fazladır ve %20-25 oranında görülmektedir. Genellikle tüp bebek uygulamasından sonra önlem olarak tüm kadınlara progesteron takviyesi yapılmaktadır.

ü       Tüp bebek uygulamalarından sonra çoğul gebelik görülme oranı yaklaşık %30’dur. Bebek sayısı arttıkça erken doğum ve bunun bebekte yarattığı olumsuzluklar da artmaktadır.Çoğul gebelik olasılığını azaltmak için  transfer yapılan embriyoların sayısı kanuni olarak kısıtlanmıştır.

ü       Nadiren de olsa %3-5 gibi bir oranda tüp bebek uygulamalarından sonra dış gebelik ve korn gebeliği gözlenmektedir.

ü       Yapılan çalışmalar tüp bebek uygulamalarından sonra çok az miktarda kromozom anomalisi ihtimalinde artış göstermişlerdir.Bu oran ciddi sperm bozukluklarının ve TESA gibi yöntemler ile elde edilen sperm ile kalınan gebeliklerde biraz daha artmaktadır.

Tüp bebek tedavisinin başarı oranı ne kadardır?

Tüp bebek tedavisinin başarı oranı, uygulamayı yaptıracak olan çifte ait değişik faktörlere  ve uygulamayı yapan merkezin deneyimine göre değişmektedir. Kadının yaşı, geçirmiş olduğu hastalık ve operasyonlar,endometriyozisin varlığı ve sperm kalitesine ait bulgulara göre değişkenlik göstermektedir. Genelde değişik merkezlere göre bu oran %30-45 arasında değişmektedir. Tüp bebek uygulamasının  başarısı , gebe kalma oranı ile değil sağlıklı devam eden bir gebelik elde etme oranı ile ölçülmelidir.