Yumurtalıkların Uyarılması

Her hasta, yaşı, yumurtalıklarının cevap kapasitesi, hormon değerleri ve boy/kilo oranına göre değerlendirilir ve tedavi buna göre planlanır. Her protokolde değişik olmakla birlikte en sık kullanılan tedavi protokolüne göre tüp bebekte öncelikle beyinden salgılanan hormonlar baskılandıktan sonra yumurtalıklar uyarılır.

    

   

Hormonların Baskılanması: Öncelikle yapılması gereken yumurta üretimini sağlayan hormonların belli bir temel düzeye getirilmesidir. Bu amaçla genel olarak adetin 21. gününde veya 2. gününde hormonları baskılayacak ilaçlara başlanır. Bu hormonlar cilt altı iğne veya burun spreyi şeklinde kullanılabilir. Baskılama süresi, hastalar arasında farklılık göstermekte olup 1 ile 3 hafta arasındadır. Baskılayıcı tedaviyi takiben kan tahlilleri ve ultrasonografi incelemesi sonucunda  uygun kriterler tespit edilirse, yumurta gelişimini uyaracak hormon tedavisine başlanır. Bununla birlikte programa katılan hastaların % 5 kadarında bu dönemde hormonlar baskılanamadığı için hastalar programı bırakmak zorunda kalabilirler. Bu hastalar daha sonraki bir dönemde tekrar programa katılabilirler.

 

Yumurtalıkların Uyarılması: Hormon düzeyleri istenilen seviyeye gelmiş olan hastalarda, daha çok yumurta ve embriyo elde ederek gebelik şansını artırmak için, günlük ya LH+FSH kombinasyonu yada sadece FSH içeren hormon preparatları cilt altına veya kas içine uygulanabilir. Yumurta gelişimini uyarıcı ilaçların başlanmasını takiben hastalar seri kontrollere çağırılırlar. Kontroller başlangıçta daha uzun aralıklar ile yapılırken yumurta gelişimi belli seviyeye ulaştıktan sonra günlük kontroller gerekebilir. Bu kontrollerde yumurta gelişimi ve salgılanan hormon düzeylerine göre ilaç dozlarında uygun değişiklikler yapılır. Yumurta gelişim süresi hastadan hastaya değişmekte olup, bu süre yaklaşık olarak 1 ile 3 hafta arasındadır. Programa katılan hastaların %10 kadarında uygun yumurtalık cevabı olmadığı için program iptal edilebilir.

 

Foliküllerin çatlatılması: Takipler sonucunda folliküller istenilen sayı ve büyüklüğe ulaştığında ve rahim içi dokusu yeterli kalınlığa eriştiğinde hastalara foliküllerin çatlamasını sağlayacak hCG hormonu içeren iğneler yapılmaktadır. Genellikle hCG saat 20.00’den sonra yapılmaktadır. Bu işlemi takip eden 36-40 saat içerisinde folikül çatlayacak ve içlerindeki yumurta hücreleri üreme kanallarına atılacaktır. Tüp bebek  işleminde amaç iğne yapıldıktan sonraki 34-35. saatte, foliküller çatlamadan önce, yumurta toplama işlemi gerçekleştirilerek elde edilen yumurta hücrelerinin labaratuvar ortamına ulaştırılmasını sağlamaktır. Bu amaçla iğne yapıldıktan sonraki  yumurta toplama işlemi gerçekleştirilmelidir.

 

Hastaların çok az bir bölümünde  yumurtalıkların  aşırı  uyarılması sonucu karında şişlik, kusma, ağrı gibi şikayetler olabilir. Ovaryen Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) denilen bu sendroma ait yakınmalar olduğunda ilgili doktor haberdar edilmelidir. Özellikle polikistik over hastalığında bu şikayetlerin görülme sıklığı fazladır. Şikayetler hafif, orta ve şiddetli olmak üzere üç gruba ayrılır. Yumurtalıklar normalden büyüktür. Karın içine sıvı birikmesi, hatta göğüs kafesinde sıvı birikmesi olabilir. Bu da ağrıya yol açar. Özellikle şiddetli ağrı, bulantı, bazen solunum güçlüğünün eşlik ettiği ağır vakalar çok nadir görülebilmektedir. Hastane bakım ve tedavisi gerekebilir. Bu şikayetler hastanın yakın takibiyle, dikkatli ilaç seçimiyle önlenebilir.