Öfke, engelleme, incinme veya bir tehdide karşı gösterilen olağandışı kızgınlık tepkisidir. Aktif bir üzüntü halidir. Çocuklarımızın birçoğunda öfke hali belirmektedir. Onların istek ve ihtiyaçlarının doyurulması engellendiğinde bu halleri ve duygusal ifadeleri kullanırlar. Bazen bu çocuklarda olgun olmayan tepinme, kendini yerden yere atma, ortalığı kasıp kavurma, kırıp dökme arkadaşlarını dövme tekme atma şeklinde hatta yaralanmalara varan davranışlar görülmesi geçici olmadığı takdirde normal değildir. Okul öncesi ve okul dönemine bağlı olarak tepkiler farklılaşıyor. Okulda sınıfta geçerken bile arkadaşların kafasına pat pat vurmak. Eşyalarına zarar vermek. Okul başarını olumsuz yönde etkilemektedir.Arkadaşlarına bakışları ile bile rahatsız edebilmektedir.Sıksık öğretmeni tarafından veli uyarılır.Bu durum karşısında ebeveynler haklı olarak kaygılanmaktadırlar. Çocuğunda birtakım davranış değişikliği yapmak için çalışırlar. Bu nedenle öncellikle öfkesinin nedenini iyi tespit etmek gerekir.


ÇOCUĞUN ÖFKELENME NEDENLERİ


1. Çocuktaki bedeni rahatsızlık ve kusurların yok edilememesi ve ihtiyaçlarının giderilmemesi(altını ıslatan çocuğun altının temizlenmemesi vs.).
2. Temel ihtiyaçlarının zamanında giderilmemesi(zamanında yedirilip, içirilmemesi vs.) sonucunda çocuk haklı olarak tepkide bulunur.
3. Anne ve babanın davranışlar karşısında farklı takdirlerinin olması(birinin ak dediğine ötekinin kara demesi vs. sebepler çocuğu ikileme itmekte, çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilememektedir ve değişik yaklaşımlarla çileden çıkabilmektedir).
4. Çocuğun o an için aç, susuz,uykusuz ve yorgun olması.
5. Öfke ve hiddetlenen başkalarının çocuğa örnek olması.
6. Bedensel cezalar.
7. Büyüklerin çocukları yanlış yargılama ve değerlendirmeleri(kendisine haksızlık yapıldığını düşünen çocuk asileşir).
8. Kabahatsiz iken uygulanan cezalar.
9. Öfkelenen çocuğa ödül verilmesi veya dilediğini yapılması alışkanlığın sürekli olmasına yol açar.
10.Arkadaşları tarafından dışlanma ve oyuna alınmama.
11.Anne- babasının geçimsizliği,ayrılık,boşanma veya ölüm.
12.Bedensel kusurlar veya imgeleri (arkadaşların şişko demesi,dört göz gibi)


Öfkeyi (Hiddeti) Önleme yolları:


1. Çocuğu öfkelendirecek hastalık ve rahatsızlıklardan koruyunuz. İhtiyacını gidermeyi sonraya bırakmayınız ve çocuğa bunlar konusunda eleştirel laf söylemeyiniz(-patlama az sonra yapacağım vs.).
2. Temel ihtiyaçlarını zamanında gideriniz ve (beslenme, dinlenme, yeme, içme vs.). Öncelikle onun temel ihtiyaçlarını gidereceğiniz yerde ilgisiz şeylerle ilgilenmeniz onu çileden çıkartır(Örneğin, annenin yemek yapacağına kumar oynamaya gitmesi vs.) ihmal etmeyiniz.
3. Öfkelendiği zaman hiddete kapılmayın. Mantıklı bir hiddet ise istenileni yerine getirin aksi halinde ise istenileni yerine getirmeyiniz.
4. Beden kusurlarını düzeltiniz veya düzeltmeye çalışınız.
5. Anne-baba ve öğretmen farklı davranış tepkileri ortaya koymamalıdır Birisi savunduğunda öteki de savunmalıdır ve çocuğa böylelikle iyi kötü kavramları algılatılmalıdır.
6. Çocuklara haksız cezalar vermeyiniz.
7. Çocukları yargılama ve değerlendirme de adil olunuz.
8. Onlar için sosyal etkinliklere katılma fırsatları yaratınız.
9. Açık havada sportif çalışmalar yaptırınız.
10. Çeşitli iş ve uğraşılar hazırlayınız ve sıkılmaması için bu uğraşıları sık sık değiştiriniz.
11. Öfkelerinin analizini yapmak ve hataları bulmak gerekir. Bunun sonucunda kendi kusurlarımızı bile görebilir ve onları da düzeltebiliriz.
12.Ebeveyn olarak iyi model olmak.
13.Çocuğa değerli ve önemli olduğu hissettirilmelidir.
14.Öncellikle duygu durumunu iyi tespit ederek yerine olumlusunu koyabilmek.
Ebeynlerin sabırlı olması gerekir. Çocuğun öfkesi karşısında kendileri daha çok öfkelenmemelidirler. Başa çıkamadığınız durumda bir uzmana başvurarak gerekli sağaltımı alabilirsiniz.
Uz.Psik.Hülya TOPAL

Yani ben.