Sanal anjiyo hakkında soru ve cevaplar

İş dünyası düzenli aralıklarla sanal anjiyo yaptırmaya çalışsa da; uzmanlar "Aman dikkat, herkese yapılamaz, uygun hastaya uygun zamanda yapılmalı" diye uyarıyor.



İşdünyasında, check-up gibi yapılan 'sanal anjiyo' modası yayılıyor. Son yıllarda sıkça söz edilen 'Bilgisayarlı Tomografik Anjiyo', yani bilinen adıyla 'Sanal Anjiyo' konusunda yanlış bilinen birçok nokta bulunuyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gürsel Ateş, sanal anjiyoyu anlattı:

İşlem nasıl gerçekleştiriliyor?
Koldan serum takarmış gibi toplardamara giriliyor. Sanal koroner anjiyografinin birinci aşamasında; kalp damarlarındaki kireçlenmeyi göstermek için, önce kontrast madde verilmeden direkt çekim yapıyoruz. Alınan görüntülerden, damarlarda oluşabilen kireçlenmeler değerlendiriliyor. Eğer hastanın kalp damarlarındaki kireçlenme belli değerlerin altında ise, kontrast madde daha sonra toplardamardan veriliyor. Normal anjiyodan farkı da bu! Bilgisayarda kesit kesit görüntüler alınıyor. Daha sonra alınan bu kesitler üç boyutlu olarak görüntüleniyor. Bu işlemde önemli olan, kanın kalp damarlarından geçerken görüntüsünün alınmasıdır. Tam kalp görüntüsünün oluşturulabilmesi için, birkaç kalp atışında kaydedilen görüntülerin, bilgisayar ortamında birleştirilmesi gerekiyor.

24 SANİYE SÜRÜYOR
İşlem ne kadar zamanda tamamlanıyor?
Görüntüleme, 6-24 saniye gibi kısa bir sürede tamamlanır. Asıl önemli olan, hastanın hazırlanma sürecidir. İşlemin yapılabilmesi için kalp atışlarının 60/dk civarında olması gerekmektedir. Hastanın kalp hızı bu seviyede ise, çekim işlemi hemen tamamlanabiliyor. Kalp hızı 60/dk üzerinde olan hastalara, ağızdan veya damardan kalp yavaşlatıcı ilaçlar verilerek hastanın kalp hızı istenilen seviyelere düşürülüyor. Sonra da işlem tamamlanıyor. Bazenbunu elde etmek uzun sürebiliyor.

Sanal anjiyo bize ne kazandırıyor?
Sanal anjiyonun en önemli kazanımı; klasik anjiyonun yapılmasına gerek kalmaması. Ama sanal anjiyo sırasında hasta bir miktar radyasyon alıyor ve işlem sırasında verilen opak madde böbrekte yük oluşturabiliyor. Bu nedenle sanal anjiyo sık sık tekrarlanabilecek bir yöntem değildir.

TANSİYON VARSA DİKKAT
Sanal anjiyo sonucu, genellikle kimlerde problem çıkıyor?
Uzun dönemdir diyabet hastası olan, hipertansiyonu olan ve kolesterol değerleri yüksek olan kişiler gibi, kardiyak risk faktörleri yüksek olan kişilerde ve 50 yaş üstündekilerde sonuçların problemli çıkma ihtimali yüksek. Aynı zamanda daha önce koroner arter hastalığı tespit edilmiş kişilerin, sanal anjiyo sonuçlarının problemli çıkma ihtimali daha yüksek.

Sanal anjiyo kimlere uygulanamaz?
Böbrek fonksiyon bozuklukları olan kişilere, hipertroidi olan kişilere ve kalp atım bozukluğu olan kişilere sanal anjiyo hiçbir şekilde uygulanamıyor.

SIKÇA YAPILIYOR AMA...
Sanal anjiyo sık kullanılan bir yöntem midir? Başka ne gibi faydaları vardır?
Evet, sanal anjiyo, kliniğimizde uygun hasta gruplarında sıkça kullandığımız bir inceleme yöntemidir. Ayrıca bu tetkiki sadece koroner anjiyografi için değil, vücudun tüm damar yapılarını değerlendirmek için de kullanıyoruz.

HER YIL YAPILAMAZ
Sanal anjiyo neden iş dünyasında moda oldu?
Bu, kalp riskini belirlemede kullanılan bir yöntem değildir. Hastanın efor testi temiz çıkmışsa ve göğüs ağrısı gibi bir yakınması yoksa, sanal anjiyo yapılmasının bir anlamı yoktur. Bu yöntem, koroner arter hastalığının var olup olmadığını veya var olan koroner arter hastalığının müdahale gerektirip gerektirmediğini belirlemek için kullanılıyor. Efor testi sonuçları kötü çıkmışsa, ancak hasta olma olasılığı düşükse, sanal anjiyo yapılmalı. Efor testi negatifse ve hastanın anlamlı bir şikayeti yoksa, o zaman sanal anjiyo yapılmasının anlamı yok. Çünkü bu yöntemin de riskleri var. Bazı iş adamları her yıl sanal anjiyo yaptırmayı istese de, bu doğru olmaz.

SEKS HAYATINA DİKKAT!
Anjiyo yaptırma seksi engeller mi?
Anjiyonun sonucunda damarlarda tıkanıklık çıkarsa, hastaların cinsel hayatlarına dönmeleri için önce bu tıkanıklığın tedavi edilmesi gerekiyor. Mevcut damar hastalığından dolayı cinsellik zamanlaması, süresi ve sayısı düşürülmeli. Eğer kritik bir tıkanıklık çıktıysa, tıkanıklık tedavi edilmeden cinsel ilişkiyi çok önermiyoruz. Eğer kritik bir tıkanıklık yoksa ve normal anjiyo çıkarsa, cinsel yaşam konusunda bir kısıtlama yok.

İKİNCİ GÖRÜŞ ALINABİLİR
Anjiyo yaptırmadan önce ikinci bir doktor görüşü gerekli mi?
Bazen hastaya stent mi takılacağı ya da ameliyat mı yapılacağı konusunda tartışmalı sonuç çıkabiliyor. Çıkan raporlarda hastaya; 'ya stent takılacak, ya by-pass yapılacak ya da ilaç tedavisiyle devam edeceğiz' diye belirtiriz. Bir de 'stent ya da by-pass uygulanabilir' dediğimiz durumlar oluyor. Bu şartlarda hasta ile birlikte karar verilmesi gerekiyor. İşte bu durumda, insanlar ikinci görüş almak gereğini hissediyorlar. Biz de ikinci görüş alınmasını öneriyoruz. Ortaya çıkan her iki görüşün de avantaj ve dezavantajlarını anlatıyoruz.

ÇOCUKLARA DA YAPILIR
Yöntem, en iyi hangi alanlarda sonuç veriyor?
Sanal anjiyonun en iyi sonuç verdiği alanlar, yapısal kalp ve damar bozukluklarıdır. Yine bypass uygulanmış hastaların eklenen damarlarının değerlendirilmesinde de mükemmele yakın sonuçlar vermektedir. Koroner arter hastalığının ekartasyonu, tetkikin en başarılı olduğu alanlardandır. Fakat koroner arter darlıklarını bazen olduğundan daha ciddi olarak değerlendirebilmektedir.

Yöntem çocuklara da uygulanabiliyor mu?
Genellikle yapısal kalp bozukluklarında ve damar bozukluklarında uygulanılıyor. Bazen klasik anjiyodan daha iyi sonuçlar da verebiliyor.

EFOR TEMİZSE GEREK YOK
Uygun hasta kimdir?
Efor testi problemli çıktıysa, 40- 50 yaşın altındaysanız ve göğüs ağrısı gibi yakınmalarınız varsa; sanal anjiyo için uygun olabilirsiniz. Efor testinin ne bozuk, ne de temiz denemediği bir grupta da daha ileri bir tetkikle damarlarda sorun olup olmadığına bakılmalı. Efor testi sonucunda sorun görülmeyen kişilere, sanal anjiyo yapılması önerilmiyor. Şüpheli iki grup var. Birinci grup efor testi bir sorun olduğunu gösteren hastalar, ikincisi ise efor testi sonucu sorun olmadığı belirlenen grup. Bu grupta olma olasılığı çok yüksek olan bir hastaya, sanal anjiyo yaparsak, bir problemle karşılaşıyoruz.

TEKRAR YAPILMASI İÇİN CİDDİ BİR NEDEN OLMALI
İki sanal anjiyo arasında ne kadar süre geçmelidir?
Bunun için bir zaman vermek çok doğru değil. Hastanın sanal anjiyosunun tekrarını gerektirecek ciddi bir neden olması gerekli. Ayrıca bu tetkikin check-up amacı ile kullanılması uygun değildir.

Sanal anjiyo ile ilgili yanlış bilenenler nelerdir?
Sanal anjiyo bir tarama testi değildir. Bu testin en uygun kullanılma alanı; koroner arter hastalığı bulunma riski düşük olan hastalarda, bu hastalığın olmadığının gösterilmesidir.

Sonuçların doğruluk oranları nedir?
Sanal anjiyonun en kuvvetli olduğu alan koroner arter hastalığının kişide bulunmadığını göstermesidir. Hastalık varsa, yüzde 80-90 oranında hastalığı doğru olarak tanımlayabilmektedir. Yapısal kalp ve damar hastalıklarında, by-pass sonrası eklenen damarların açıklığını değerlendirme oranları ise yüzde 100'e yakındır.

SANAL ANJİYO NEDİR
Kol toplar damarından belli miktar kontrast madde verilirken, eş zamanlı olarak bilgisayarlı tomografi (BT) ile kalpten alınan ince kesit görüntüleniyor. Bu görüntülerin dijital ortamda izlenmesi ile koroner damarlar görünür hale getirilerek değerlendiriliyor.