Hipotiroid ile ilgili soru ve cevaplar

Boynun ön bölümünde yer alan, yaklaşık 20 gram ağırlığındaki tiroid bezi, küçük ama vücuttaki rolü büyük bir organ. Tiroid bezininin vücutta orkestra şefi gibi bir görevi bulunuyor.

Hücrelerin ve organların enerji kaynağı ve hücrelerin çalışma hızını ayarlayan en önemli hormon. Dolayısıyla hormonda meydana gelen bir bozulma, bütün vücudu etkisi altına alıyor.

Tiroid bezinin az ya da çok çalışması çoğunlukla genetik nedenlere dayanır. Irsiyetten gelen belirtiler, iyotlu ve iyotsuz tuz kullanımına göre hastalık şeklinde ortaya çıkabilir. En önemlisi çocuklarda görülen, yani tiroid hormonlarının az çalışmasıyla ortaya çıkan Hipotiroidi, tedavi edilmezse 'kalıcı zeka geriliği' gibi çok kötü sonuçlara yol açabilir.

Bu önemli hormonla ilgili sorularımızı Alman Hastanesi İç Hastalıkları ve Endokronoloji Uzmanı Prof. Dr. Hüsrev Hatemi yanıtladı.

- Tiroid bezinin vücudumuzda tam olarak işlevi nedir?

Tiroid hormonlarının başlıca işlevi, organizmada enerji metabolizmasını düzenlemektir. Tiroid hormonlarının aşırı salgılanması halinde, vücutta oksijen kullanılması ve vücuttaki yağ, karbonhidrat, protein gibi öğelerin yakılması artar. Tiroid hormonlarının az salgılanması halinde ise bunun aksi olur. Fakat bunu yalnız soba fonksiyonu gibi görmek yanlış olur. Tiroid hormonları yalnız üşümemek için değil, büyüme için, organ fonksiyonları için, hatta normal zeka için de enerji kaynağıdır. Sobayı ya da bilgisayarı çalıştıran bir sisteme benzetilmesi doğru olur.

- Tiroid hastalıkları genetik midir?

Çoğunlukla irsidir. İrsiyeti olan birinde beslenme hatalarıyla, aşırı iyotlu ya da iyotsuz beslenmeyle açığa çıkar. Aşırı iyot, Haşimato hastalığına neden oluyor. 1996 yılında Türkiye'de iyotlu tuz kullanılmaya başladı. Bunun sonucunda guatr'lar azaldı, Haşimato hastalığı iki katı yükseldi. (Kronik tiroid iltihapları arttı)

Haşimato hastalığı

Tiroid hücrelerine karşı vücudun ürettiği antikorlar sonucu oluşan tiroid iltihabına Haşimato hastalığı denir. İlk belirtisi çoğunlukla kilo almaktır. Bu hastalığa yakalanan kişiler, yeme ve günlük yaşam alışkanlıkları değişmediği halde kilo aldıklarını fark eder. Daha seyrek görülen belirtiler ise çarpıntı ve saç dökülmesidir. Bunun yanında, cilt kuruması, kabızlık, depresyon, yorgunluk, halsizlik, sinirlilik, cinsel isteksizlik, boğazda takılma hissi, adet düzensizliği diğer belirtiler arasında sayılabilir.

- Tiroid bezinin az çalışması ya da çok çalışmasının nedenleri nelerdir?

Tiroid bezinin az çalışması doku kaybına bağlıdır. Bu da doğuştan, ameliyata bağlı veya iltihap sonucu oluşur. Tiroidin fazla çalışması ise, organizmadaki sinyalizasyon sisteminin bozulmasıyla ortaya çıkar.

- Az çalışması ve çok çalışması ne gibi sorunlara yol açar?

Az çalışması: Kolay üşüme, kilo alma, saç ve deri sağlıksızlığı, kabızlık ve kadınlarda regl bozuklukları gibi sorunlara yol açar.(Hipotiroidizm, az çalışmanın tıbbi adıdır)

Çok çalışması: Tiroidin fazla çalışması, bazı nüanslarla, Hipertiroidizm (Guatr), Tirotoksikoz, Graves hastalığı gibi adlar alır. Çok çalışmada vücut yakıt öğelerinin yakılması artar. O kadar artabilir ki, yakıt yokluğunda evin döşemelerinin de yakılmasına benzer şekilde, vücudun kasları da yakılır. İskelet kası da kalb kası hücreleri de az veya çok zarar görür. Gözlerde her hastada değilse de bir kısmında ileriye doğru çıkma olur. Bu doktorların da görmekle üzüldüğü, can sıkıcı bir komplikasyondur. Hipertiroidi hastalarında terleme artar, kalp atış hızı artar.
Gizli Düşman Hipotiroid

En önemli belirtileri arasında halsizlik, yorgunluk,soğuğa tahammülsüzlük, kilo alma, cilt kuruluğu ve saç dökülmesi geliyor. Tiroid hormonlarının eksikliğine bağlı oluşan ve hayat kalitesini ciddi oranda düşüren bu hastalığa karşı zamanında önlem almak şart.



Her türlü diyeti deneyip spor yapmanıza rağmen bir gram bile kilo veremiyorsanız kilo direnci sorununuz olabilir. Kilo direncinin en sık görüldüğü durumların başında hormanal kökenli kilo kazanımları geliyor. Bunlardan biri de hipotiroidi. Bu sorun vücudun kendini yanlış algılaması sonucu oluşuyor. Vücut kendi dokularına bilinmeyen nedenlerle yabancılaşıyor ve bu "yabancı" dokuyu bağışıklık sistemiyle vücuttan uzaklaştırmaya yönelik girişimler yapıyor. Bu doğrultuda bağışıklık sistemi vücudun aslında sağlam olan tiroid bezini tahrip ediyor ve işlevlerini daha az yapar hale gelmesine yol açıyor. İstanbul Cerrahi Hastanesi Dahiliye Bölümü'nden Dr. Hamdi Gök'e bu ciddi otoimmün hastalıkla ilgili en önemli belirtileri ve yapılması gerekenleri sorduk.

Kaç çeşit hipotiroidi hastalığı bulunuyor?
Hipotiroidi hastalığının en sık rastlanan nedeni tiroid bezinin kendisinde olan bir problem nedeniyle yeteri kadar tiroid hormonu üretememesidir. Buna "primer hipotiroidi" denir. Tiroid bezinin fonksiyonlarını kontrol eden vücudun diğer kısımlarında sorun bulunmaz. Salgıladıkları hormonlarla tiroid bezi fonksiyonlarını kontrol eden hipofiz veya hipotalamus kaynaklı hipotiroidilere (sekonder ve tersiyer) ise diğerine göre çok daha az rastlanır.

Bu sorunun ortaya çıkış sebepleri neler?
Otoimmün tiroidit (Hashimoto tiroidit) en sık görülen nedendir. Burada vücut, tiroid antijenlerini yabancı olarak kabul ederek kronik bir bağışıklık reaksiyonu oluşturur. Bu da zaman içerisinde tiroid bezinin tahrip olmasına yol açar. Nedeni bilinmiyor. Kalıtsal özellikler etkili olabilir. Bu nedenle anne veya babasında tiroid hastalığı olduğu bilinen çocukların otoimmün tiroidit açısından araştırılmaları gerekebilir.Hastalığın diğer nedenleri arasında doğum sonrası oluşan tiroidit, bazı coğrafi bölgelerde görülen iyot eksikliği, tiroid bezinin fazla hormon ürettiği bazı hastalıklarda kullanılan radyoaktif iyot tedavisi ve tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması sayılabilir.

Doğumsal hipotiroidi nedir? Sebepleri, bulguları neler?
Doğumsal hipotiroidi, yeni doğan bebeklerde görülen tiroid hormonu eksikliğidir. Doğumsal olarak tiroid bezinin olmaması veya tiroid hormonları yapımında etkili olan enzimlerin yetersizliği gibi anatomik bir bozukluktan, iyod eksikliğinden veya gebelik sırasında annede görülen geçici veya kalıcı otoimmün tiroid hastalığından kaynaklanabilir. Tiroid hormonları bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişiminde çok önemli rol oynadığı için gebelikte annede saptanan tiroid hastalıklarının tedavisi çok önemlidir. Tedavi edilmeyen vakalarda ciddi zeka geriliği ve asimetrik cücelik ortaya çıkar. Ülkemizde doğumdan sonra tüm çocuklarda tiroid hormon tetkikleri yapılır.