İleri yaş gebeliğine ilişkin soru ve cevaplar

Tüp bebek yöntemiyle anne-baba olmayı seçen çiftler, doğacak bebeklerinin, ileride sağlık problemi yaşayıp yaşamayacağını, embriyo daha labaratuvar ortamındayken öğrenme şansına sahip oluyor.

Kıbrıs'ta düzenlenen Ulusal Jinekoloji Kongresi'nin en ilginç konularından biri de, ileri yaş gebeliğine ilişkin araştırmalardı. Çalışmalarını Yale Üniversitesi'nde sürdüren Türk Doktor Emre Seli, bu konudaki son yenilikleri anlattı:

* Kadınların hamilelik döneminde yapılan testlerle, doğacak bebeğin sağlıklı olup olmadığı anlaşılıyor. Bu, henüz hamilelik gerçekleşmeden anlaşılabilecek mi?
Evet, bu konuda ciddi çalışmalarımız var. Hatta Japonya ve Avusturalya'da uygulandı ve son derece başarılı oldu. Üç buçuk yıldır bunun üzerinde çalışıyoruz. Tüp bebek uygulamaları sırasında kadının yumurtaları ve erkeğin spermleri laboratuvarda birleştiriliyor. Ortaya çıkan embriyonun kaliteli olup olmadığını, embriyologlar gözleriyle değerlendiriliyorlar. 'Bu güzel görünüyor, bunun şekli iyi' diye yorum yapıyorlar. Embriyolar, yani insanın ilk hücreleri daha anne karnına girmeden güzellik yarışmasına çıkıyor. Ama bu değerlendirmenin ne kadar doğru olabileceği tartışılır, çünkü şekli güzel olan bir embriyo sağlıksız da olabilir. İşte bununla ilgili bir çalışma yaptık. Daha embriyo anne karnına verilmeden, o embriyodan hamilelik elde edilip edilmeyeceği ve sağlıklı olup olmayacağı anlaşılabilecek. Uygulamaların çoğu başarılı oldu. Bu yöntemle, Down Sendromu gibi kromozom bozukluklarının embriyo transferi öncesinde saptanabilmesi için çalışıyoruz.

YUMURTALARI YAŞLI
* Günümüz kadını 40 yaşındayken 30 yaşında gibi gösterebiliyor ama yumurtaları, yani doğurganlıkları, görünüşleri gibi genç kalamıyor, neden?
40 yaşında bir kadının yumurtalıkları yine 40 yaşındadır. Ama 40 yaşında bir erkeğin spermi üç-dört günlüktür. Çünkü kadınlar, yumurtalarını annelerinin karnındayken yapıyor ve daha sonra yeniden yapamıyor. Yapmış olduğu yumurtalardan yaklaşık bir milyon tane oluyor. Bunları, her ay yirmi beşer olarak harcıyor. Menopoza geldiğinde ise hiç kalmamış oluyor. Kadının yaşı ilerledikçe yumurtalarının sertliği azalıyor. Ayrıca, o yumurtalardan ortaya çıkacak embriyoların anormal olma riski artıyor. Bu ikisinin de moleküler nedeni araştırılıyor ama nedeni bilinmiyor. Üremeyle ilgili iki sınırdan biri bu. Çünkü diğer kısırlık nedenlerinin çözümünü bulduk. Erkek kısırlığında, erkeğin ürettiği spermlerden birini bir testisten alıp yumurtanın içine enjekte ediyor ve çok başarılı bir hamilelik elde ediyoruz. Aynı şekilde kadınların embriyoyu taşımakta kullandığı tüplerinde bir blok olursa, yine yardımcı teknikleri kullanarak başarıyla hamilelik sağlayabiliyoruz. Bir tek kadınların yumurtalarının yaşlanmasını çözemedik.

DURDURULABİLECEK!
* Tıp hızla gelişiyor, kadının yumurtalarının yaşlanmasını durdurabilecek mi?
Dört yıldır bununla ilgili çalışmalar yapıyoruz ve bir gen bulduk. Fare deneyleri tamamlandı. Öyle bir gen bulduk ki; o geni çıkartınca farenin yumurtalıkları ölüyor. Yani yumurtanın sağ kalabilmesi için bu genin varlığı önemli! Genin olması için yumurtaların sağlıklı olması gerekiyor. Bunu insanlarda uygulamak için önümüzde uzun bir yol var ama bir gün olacak…

* Yani o geni verince yumurtalar kadının vücudunda daha uzun süre saklanabilecek mi?
Evet, olabilir.

* Başkasının yumurtasıyla hamile kalan kadınlar sonradan sorun yaşıyor mu?
Biz hamileliği üç bacaklı bir masa olarak görüyoruz: Sperm var, yumurta var, bir de rahim var. Dokuz ay boyunca anneyle bebeğin arasında kan alışverişi oluyor. Büyük bir duygusal bağlanma yaşanıyor. Bizim bu konuyla ilgilenen sosyolog-psikoloğumuz var. Bir hasta beni görmeden önce psikoloğunu görüyor. Bunu kabullenmeyen hastalarımıza tedavi uygulamıyoruz. Çünkü sonradan çocukla ilgili problemler ortaya çıkabilir. Ama şu ana kadar tedavi ettiğimiz hiçbir hastada böyle bir problem olmadı. Bugüne kadar gördüğüme göre; kadınlar bebekleri doğurup kucaklarına aldıklarında hemen ona bağlanıyorlar.

YAŞLANMANIN ÖNÜNE D VİTAMİNİ İLE GEÇİN
* Kadın, şu anki imkanlarla yaşlanmayı nasıl durdurabilir?
Şu anda, yumurta yaşlanmasının durdurulmasını garanti edecek bir yol yok. Ama genel sağlık faktörleri önemli. Sigara içmemek, alkolü az miktarda kullanmak, egzersiz yapmak, çok kilolu olmamak, kahveyi çok içmemek gibi şeylerin yararı olabilir. Sigara ve alkol kullanan kadınların, kullanmayanlara göre, doğurganlığı azalıyor. Sigarayla alkol bir arada kullanılınca, sonuç daha da kötü oluyor. Özellikle bugünlerde D vitamini üzerinde çok duruyoruz. Hatta hastayı birtakım testlerden geçirip, gerekirse D vitaminini yüksek dozda veriyoruz. Çünkü D vitaminin hiçbir şekilde zararı yok.

İLK DOĞUMU 35 YAŞINDA YAPAN ÇOK!
* Kadınlar için normal üreme zamanı 40 yaşına kadar geldi. Yumurtanın yaşlanması durdurulamazsa, herkes tüp bebeğe mi yönelecek?
Biraz öyle olacak. Amerika'da, ilk doğumunu 35 yaş ve üzerinda yapan kadınların oranı 1990'dan 2005'e kadar yüzde 50 oranında arttı. Buna karşılık, 30 yaş altı doğum yapan kadınların sayısı azaldı. Artık kadınlar ilk doğumlarını geciktiriyor. Kısırlıkla ilgili problemlerini öğrendiklerinde ise 37 yaşında oluyorlar. Maalesef şu anda onlara sadece yardımcı üreme tekniklerini önerebiliyoruz. Bunlarla yüzde 20'ye yakın başarı sağlanabiliyor. Ancak 42-43 yaşın üzerinde başarı azalıyor.

ESKİDEN KADINLAR REGL OLMUYORMUŞ
* Kadınlar erkeklere göre daha dezavantajlı mı?
Evet ama bu doğadan gelen bir şey. Bundan 80- 90 yıl önce kadınlar menopoz denen şeyin varlığından bile habersizmiş, regl de görmezlermiş. Sürekli hamilelermiş. Hamile yaşıyor, doğuruyor, hamile kalıp tekrar doğuruyorlarmış. Aylık kanama yeni çağın olgularından biri.

* Başka yeni neler var?
25 yaşında kısırlık problemi olmayan bir çiftin, bir ay korunmasız ilişkide bulunduklarında, hamileliği başarma şansları yüzde 25'tir. 50 yaşındaki bir kadın, eşinin spermi ve bir donörün yumurtasıyla hamile kaldığında, yüzde 65 canlı doğum yapar. Yani bu oran, normalin üç katıdır.

VİAGRA KADINLAR İÇİN ÜRETİLSEYDİ BU KADAR ÇABUK ONAYLANMAZDI
* Viagra, erkekler açısından büyük bir devrim yarattı. Peki, kadın yumurtasının yaşlanmasının durdulması, toplum açısından bir şey yaratır mı?
Amerika'da çok eleştirildi ama Viagra, Amerika tarihinde en hızlı onaylanan ilaçlardan biri oldu. Bunun da, erkekler için üretilmiş olmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Bu ilaç, kadınlar için üretilmiş olsaydı, bu kadar hızlı onaylanmazdı. Şöyle bir tartışma başladı: Viagra kadınlar için olsaydı bu kadar çabuk onaylanır mıydı? Büyük ihtimalle onaylanılmazdı dendi. Kadınlar hamileliklerini geciktirmek, kariyer sahibi olmak istiyor. Ama hamile kalmak da istiyorlar. Kariyerinin peşinde koşan bir kadın için 35 yaş erken oluyor. Bu da insanların kariyerlerini kötü etkiliyor. Seçim yapmak zorunda kalıyorlar. Bunun için Amerikan hükümeti, üremeyle ilgili çalışmalara büyük destek veriyor. Bize de destek veriyor. Bizim, kadınlar için yaptığımız araştırmaların her biri de yaklaşık 700 bin doları buluyor.