Hamileyken reflü şikayetleri ile ilgili soru ve cevaplar

Hamileyken bebeğin saçlarından dolayı midesinin yandığını düşünenler yanılıyor. Aslında mideyi yakan bebeğin saçı değil reflü! Hamilelik sona erdiğinde ise bu rahatsızlık yüzde 99 geçiyor...





İstanbul Cerrahi Hastanesi Reflü Hastalığı Tanı ve Tedavi Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Yerdel, reflüyle ilgili soruları yanıtladı...

* Hamilelik reflüsüne bağlı şikayetler, halk arasında 'bebeğin saçı çıkıyor' diye yorumlanıyor, değil mi?
Hamilelik reflüsünde oluşan şikayetler, diğer reflü hastalarında olandan farklı değildir. Ama nedense halk arasında suç, bebeğe yükleniyor. Oysa şikayetlerin, bebeğin saçının çıkmasıyla hiçbir alakası yok. Hamilelik; hem büyümekte olan rahmin karın içi basıncını artırmasından, hem de özel bir hormonal durum sonucunda alt yutma borusu büzücüsünü gevşetmesinden dolayı reflüye yol açar. Tüm hamilelerin üçte ikisi, hamileliklerinin ikinci ve daha sıklıkla son üç ayında reflü şikayetlerinden yakınır. Standart reflü ilaçlarını ise hamilelerin kullanması yasaktır. Ama bazı yöntemlerle, hamileyken ciddi reflüsü olan kadınları rahatlatabiliyoruz. Hamilelik reflüsü aslında bir hastalık olarak kabul edilmez ve doğumdan sonra yüzde 99 olasılıkla tamamen geçer. Ancak hamilelik öncesinde ciddi reflüsü olan bir kadının hamile kaldığındaki şikayetleri; temel anti-reflü ilaçlarını da kullanamadığı için, 'tahammül ötesi' ciddiyete çıkabiliyor.

* Hamilelerde reflü için ameliyat yapılabilir mi?
Kesinlikle hayır! Hamilelik reflüsü zaten kendini sınırlayan bir durum olduğu için, hamilelere anti-reflü ameliyatı yapılamaz. İleride çocuk sahibi olmayı düşünen ve zaten ciddi reflü sıkıntısı bulunan genç kadınlara anti-reflü girişimler ise tabii ki yapılabilir. Bu sayede ilerideki muhtemel bir hamilelik dönemi çok daha az sıkıntılı geçirilebilir.

* Ne yersek, nasıl yaşarsak, neye dikkat edersek reflü hastalığına yakalanmayız?
Maalesef şişmanlamamanın dışında reflü hastası olmamamız için yapabileceğimiz bir şey yok. Zannedildiği gibi asitli yiyeceklerden kaçınarak ya da birtakım önlem veya diyetlerle reflü hastası olmamızı engelleyemeyiz. Çünkü reflü mekanik bir bozukluk sonucu oluşur ve bunun engellenme şansı yoktur. Öte yandan zaten reflüsü olan birinde belli diyetler ve yaşam tarzı değişiklikleri şikayetlerin azalmasına tabii ki yardımcı olacaktır.

TANI BİR GÜNDE KONULUR
* Reflü tanısı nasıl konuluyor?
Sistematik bir hasta hikayesi ve muayenenin ardından kesin tanı için ilk yapılması gereken endoskopidir. Yutma borusu alt ucunda endoskopik olarak bariz tahribat gözlenmesi reflü için en kesin tanı kriteridir. Bazı olgularda endoskopide hiçbir reflü bulgusu ve tahriş görülmeyebilir. Hastanın şikayetlerinin reflüyü düşündürdüğü, fakat buna karşın endoskopide net tanı almayan olgularda ise; PHmetre, manometre gibi ikinci aşama testler tanı için zorunlu olurlar ve bir gün içinde yüzde 100 doğru tanı koyulabilir.

İşte uyulması gereken reçete...

* Kola, soda gibi gazlı içecekler içmeyin.
* Öğünlerde mideyi tıka basa doldurmayın. Özellikle akşam; son öğünde fazla yemeyin, yemeğin ardından hemen yatmayın.
* Dar kemerler ve dar pantolonlar giymeyin.
* Yatağın baş kısmını (20 cm kadar) yukarı kaldırın.
* Kilo verin.
* Sigarayı bırakın.
* Limonlu, asitli yiyeceklerden, kahveden, domatesli gıdalardan kaçının.
* Çikolata, sarmısak, soğan, nane ve yağlı yiyeceklerden kaçın.
* Alkol alımını kısıtlayın.




* Uzun süreli reflü hastalığının yol açabileceği ciddi sorunlar var mı?
Doğru tedavi uygulanmazsa, nadir de olsa çok ciddi problemler yaşanabiliyor. Yutma borusundaki sürekli tahriş sonucunda burada hareketlilik azalması söz konusu olabiliyor, Bu da yutma güçlüğü ile sonuçlanabiliyor. Daha ileri olgularda ise yutma borusu kısalabiliyor ve alt ucunda darlık gelişebiliyor. Sonucunda kişi, katı gıdaları yutamaz hale geliyor. En korktuğumuz komplikasyon ise; sürekli tahriş altında kalan yutma borusu alt ucunda kanser gelişimi. Tedavi edilmeyen reflü, çok uzun dönemde kanser riskini hatırı sayılır oranda yükseltiyor. Burada halk arasında ciddi bir korku yaratmak da istemem. Söz konusu risk, güneş ışığına maruz kalmanın cilt kanserine yol açabilmesi ya da sigara kullanımının akciğer kanseri riskini artırması gibi bir durum. Ancak uzun süreli reflüsü bulunan bir hastada, yutma borusu alt ucunda 'Barrett' diye adlandırılan bir yara gelişmiş ise, işte bu durum kanser habercisi olabilir. Reflü cerrahi olarak tedavi edilmeli ki, kanser gelişimi riski azaltılabilsin.

* 'Barrett', reflünün en tehlikeli aşaması mı?
Evet. Barrett, müzmin reflüsü olan hastaların yüzde 5-10'unda gelişir ve o hastayı yutma borusu kanseri gelişimi açısından, normal insanlara göre 100 kez daha fazla riske sokar. Barrett tanısı, sadece endoskopi yardımıyla alınan biyopsilerle konur. Barrett de kendi içinde ciddiyet açısından farklı aşamalar içerir ve erken Barrett'lide yapılacak iş, basit bir anti-reflü ameliyatı iken; gecikmiş Barrett'lide ise çok ciddi, kanser ameliyatı benzeri girişimler gerekebilir. Son senelerin yayınlarına baktığımızda; erken evre Barrett'lilerde başarılı anti-reflü ameliyatların, Barrett'te geriye dönüş, yani düzelme sağlanabildiği görülüyor.

* Endoskopi, hastalar için çok zor değil mi? Ağızlarından boru yutmak zorundalar...
Endoskopi iki şekilde yapılıyor. Benim bu işi öğrendiğim Japonya'da genellikle geniz lokal anestezi ile uyuşturularak ve sadece hafif bir yatıştırıcı uygulayarak hasta uyutulmadan yapılıyor. Dolayısı ile çok çabuk, daha az masraflı ve hastanın işlemden sonra derhal arabasına atlayıp gidebilmesine olanak tanıyan bir yöntem bu. Bir de hastanın çok kısa süreli ve oldukça yüzeysel anestezi altında uyutularak yapılış şekli var. İşlemin uzun süreceğini bildiğimiz olgularda ya da hasta tahammülünün fazla olamayacağını düşündüğümüzde ya da hasta talebine göre, sıklıkla bu şekilde yapıyoruz. Bu yöntem biraz daha masraflı ve uzun sürüyor ve hasta işlem sonrasında araba kullanamıyor. Öte yandan endoskopi yapıldığını bile anlamıyor ve gerçekten hiçbir şey hissetmiyor. Hasta için her iki yöntemin de önemli bir riski yok.




* Bebeklerde reflü görülürse, ileride onun bir reflü hastası olacağı söylenebilir mi?
Bazı bebekler doğal anti-reflü mekanizmaları tam gelişmeden doğmuş olabiliyor. Bu mekanizmanın tam anlamda gelişmesi doğumdan sonraki bir-iki yıl içinde gerçekleşebiliyor. Bu nedenle yeni doğan reflüsü de hamilelik reflüsü gibi bir hastalık olarak kabul edilmiyor, çünkü sıklıkla geçici bir durum. Çok nadiren bebeklik reflüsü yaşın ilerlemesine karşın geçmeyebiliyor ve erken çocukluk döneminde gerçek bir hastalık olarak karşımıza çıkabiliyor. Bu durumda bazı ilaç uygulamaları gerekebiliyor. Bebek ve çocuk reflüsü tedavi edilebilir. Bunların ileride reflü hastası olacağı söylenemez.