Toplumumuzda en fazla bilgi kirliliðinin olduðu alanlardan biri de Lazlarýn kimliði,dili,kültürü ve tarihi ile ilgili var olan bilgi kirliliðidir. Bu kirlilik bazen insanlarýmýzýn kulaktan dolma, saðdan soldan duyduðu þeyleri tek doðru kabul etmesinden, bu alanda doðru ve tarafsýz bilgi veren yeterince kaynak olmamasýndan, olanlarýn pek kendi ana dilini, kültürünü ve geçmiþini doðru öðrenmeye hakký vardýr. Bilim insanlara doðruyu sunma amaçlý yapýlmalý, siyasi ve propaganda amaçlý yanlý ve güdümlü bilimsel araþtýrma yapýlmamalýdýr, biz bu makalemizde toplumumuzda Lazlarla ilgili var olan genel yanlýþlarý ve bu yanlýþlarýn bilimsel araþtýrmalara dayanan doðrularýný yazdýk. Bu alan daha çok araþtýrma yapýlabilecek bir alan ve bu alan sadece gerçekleri yazacak objektif araþtýrmacýlarý bekliyor.

Yanlýþ
Lazlarýn tarih boyunca kurduklarý devlet ya da devletler yoktur.
Doðru
Lazlarýn çok eski devirlerden itibaren kurduklarý devletleri vardýr, ilki yaklaþýk M.Ö.11ve 12 .yüzyýlda kurulan Kolhida ve milattan sonra 2. yüzyýlda kurduklarý Lazika devletleridir.

Yanlýþ
Kolhida ve Lazika Devletleri Gürcü milli devletleridir.
Doðru
Ne Kolhidanýn ne de Lazika’nýn kuruluþunda Gürcülerin bir çalýþmasý yoktur ve bu devletler tarihi Gürcü devletleri deðildir.

Yanlýþ
Lazlar Gürcü kökenli bir halktýr.
Doðru
Lazlar, Gürcü kökenli bir halk deðildir ve Gürcülerle bir akrabalýk iliþkileri yoktur. Gürcülerin Lazlarýn=Megrellerin arasýna karýþmasý, Lazlarýn tarih sahnesine çýkmasýndan yaklaþýk, 2000 sene sonra milattan sonra 6. ve 7.yüzyýlda yaþadýklarý anayurt olan Kartli bölgesini Sasani(Ýran) ve daha sonra Araplarýn iþgal etmesi ve bu bölgedeki Gürcülerin Acara ’ya ve Lazlarýn yaþadýklarý Güney Kafkasya’nýn Karadeniz kýyýlarýna yerleþmeleri ile olmuþtur. Bizans-Pers-Laz savaþlarýndan bölgedeki Laz nüfusunun iyice azalmasý ,bu bölgedeki bazý Lazlarýn Doðu Karadeniz kýyýlarýna göç etmeleri (M.Ö.1.Y.Y.),1877-1878 Osmanlý-Rus savaþlarýnda Lazlarýn diðer çoðu Kafkas milletleri gibi Osmanlý Devleti’nin yanýnda savaþta yer almalarý, savaþta Osmanlý Devleti’nin maðlup olmasý sonucunda bir kýsým Lazlarýn Batý Anadolu’ya göç etmeleri, daha sonra Sovyetler Birliði döneminde Stalin’in emriyle Kafkasya’daki Lazlarýn Sibirya’ya sürgün edilmelerinden dolayý Kafkasya’da Laz nüfusu iyice azalmýþtýr.

Yanlýþ
Lazlar Kýpçak veya Çepni Türküdür ve Anayurtlarý Orta Asya’dýr..
Doðru
Lazlar anavataný , Güney Batý Kafkasya’nýn Karadeniz kýyýlarý olan bir Kafkas kökenli halktýr.

Yanlýþ
Lazca, Megrelce Gürcücenin bir þivesidir veya Gürcü(Kartveli) dil ailesine mensup bir dildir.
Doðru
Lazca=Megrelce, Gürcüce ile ayný ve ayný dilin þivesi deðildirler, Gürcüceden baðýmsýz dillerdir.
Lazca Güney Batý Kafkas Dilleri içerisindeki Zan koluna mensup bir dildir.
Güney Batý Kafkas dil ailesi,(Zan)dili-Lazca(Megrelce),Svanca ve Gürcüce olarak sýralanýrlar.
Gürcü(Kartveli) dil ailesi diye bir dil ailesi yoktur. Baðýmsýz dilbilimcilerine göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adý olamayacaðýna iliþkin dilbilimsel görüþe karþýn bu tez günümüzde de savunulmaya devam etmektedir ve bu asimilasyonist bir çerçeve ile Gürcistan aracýlýðýyla filolojiye sunulmaktadýr. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine baðlý olmayan dilbilimciler adý geçen dilleri baðýmsýz ve kendi baþýna bir olduðu hususunda þüphe dahi etmemektedirler.
Köken olarak Gürcüce ve Svanca ile ayný dil ailesine mensup bir dildir. Lazcanýn Gürcüce ile ayný dil ailesine mensup olmasý iki milletin ayný yada akraba millet olduðunu göstermez. Örneðin Ýngilizce ile Almanca, Arapça ile Ýsrail’ce (Ýbranice)ayný dil ailesinden(grubundan) geliyorlar ama hiç kimse bu milletler, ayný yada akraba milletlerdir demiyor.

Yanlýþ
Lazca, Türkçenin Karadeniz þivesidir.
Doðru
Lazca kendine özgü alfabesi ve sözcükleri olan baðýmsýz bir dildir. Türkçe dilinin Karadeniz þivesi deðildir. Uyi da, celeyurum ,cideyurum,haçan nasulsun,uþaðum gibi Türkçenin Karadeniz þivesine mensup cümleler Lazca ile bir alakasý yoktur.

Yanlýþ
Lazlar zorla müslümanlaþtýrýlmýþlardýr.
Doðru
Bu yanlýþ bilgi, Muhammed Vanilisi/ Ali Tandilava'nýn yazdýðý ‘’Lazlarýn Tarihi’ ’adlý eserinde nakledilmiþtir ,fakat bu yazarlarýn eserlerinde verdikleri bilgilerin çoðunun yanlýþ olduðu ve bu yazarlarýn Lazlarý Gürcü göstermek amacýyla bu eseri yazdýklarý-yazdýrtýldýklarý ,kitaplarýnýn da Gürcü asimilasyonunu savunma amaçlý bir eser olduðu bütün tarafsýz Laz kültürü araþtýrmacýlarý tarafýndan kabul edilir, dolayýsýyla kitabýn içeriðinde yer alan bu bilgide doðru deðildir, zaten bu konuda söz konusu yazarlar bir güvenilir kaynakta sunmamýþlar, kendi duygu ve düþüncelerini aktarmýþlardýr. Lazlar,16. yüzyýlýn baþlarýnda Doðu Karadeniz’in Osmanlý devletine katýlmasýyla ,yaklaþýk 150 senelik bir süreç içerisinde kendi istekleriyle Müslüman olmuþlardýr.

Yanlýþ
Lazca, Trabzon’un bazý köylerinde konuþulan Rumca(Pontusça) ile ayný dildir.
Doðru
Lazcanýn Pontusça(Rumca) ile bir ilgisi yoktur. Bu diller birbirinden tamamen farklý dillerdir.

Yanlýþ
Megreller, Lazlarla farklý milletlerdir, dilleri farklýdýr, Megreller Gürcü kökenli bir halktýr.
Doðru
Megreller Lazlarla ayný millettir, sadece dinleri farklýdýr(Hýristiyan).Dilleri Doðu Karadeniz Lazcasýyla farklý bir þiveye mensuptur ama gene de Batý Lazcasý ile yüzde 60-70 benzerlik vardýr, Megreller Gürcü deðildirler, dillerinin de Gürcüce ile bir alakasý yoktur.

Yanlýþ
Pazardan (Atina),Hopa’ya kadar olan yerlerin hepsi Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum Ýmparatorluðu’nu yýkmasýyla Osmanlý devleti topraklarýna katýlmýþtýr.
Doðru
Bu çok yaygýn olan yanlýþ bilgi hakkýnda da kesin bir kaynak yoktur, kesin olan Pazar’a kadar olan yerlerin bu tarihte Osmanlý devletine katýlmasýdýr zaten Trabzon Rum Ýmparatorluðu’nun sýnýrlarý da buraya kadar uzanýyordu, FatihSultanMehmet’in bu devleti yýkmasýyla bu devletin sýnýrlarý içerisinde yer alan bu yerlerde Osmanlý Devleti’nin sýnýrlarýna katýlmýþtýr fakat, Trabzon Rum Ýmparatorluðu sýnýrlarý içerisinde yer almayan Pazar’ýn Melyat köyünden baþlayýp, Hopa’ya kadar uzanan yerlerin ne zaman Osmanlý Devleti’ne katýldýðý hususunda net bir bilgi olmamakla birlikte buralarýn Yavuz Sultan Selim’in Trabzon valiliði yaptýðý þehzadeliði döneminde çýktýðý Gürcistan seferinde (16.yüzyýlýn baþlarý),Osmanlý topraklarýna katýldýðý bilgisi çok daha doðrudur , Osmanlý ve yabancý kaynaklarýnda da yer alan en doðru bilgi de budur.

Yanlýþ
Ardeþen isminin aslýnýn ne olduðu ve ‘’Yavuz Sultan Selim Trabzon Sancak Beyi iken, Osmanlý tahtýna sahip çýkmak ister ve bu amacý gerçekleþtirmek için Kepa Sancak Beyi olan oðlunun yardýmýna gerek duyar. Yardým almak için sahil boyu bölgeden geçerken Fýrtýna Deresinde aðaç parçalarýný görür. Bölge tamamen boþ, Bataklýk ve çalýlýktýr. Çevresindekiler, Kendisine bölgede kimsenin yaþamadýðýný söylediðinde; Yavuz Sultan Selim deredeki aðaç parçalarýný göstererek ” Bu belde tenha deðil, bakýn dere yonga taþýyor. Bu yörenin ardý þendir” yani yüksek kesimlerde yerleþim birimleri olduðunu ifade eder. Ardýþen sözcüðü zamanla halk dilinde Ardeþen olarak yerleþir .’’rivayeti.
Doðru
Bu rivayetin Osmanlý kaynaklarýnda hiç bir karþýlýðý yoktur zaten ilçenin ismi bölgenin Osmanlý idaresine girmesinden çok önceden de(Art'aþeni)olarak vardý. Dil bilimcilerin bu ismin kökeni ve anlamý hakkýnda bir kesin yargýlarý olmasa da Lazca olma ihtimali yüksektir.

Yanlýþ
Trabzon Rum(Pontus)Devleti Laz devletidir.
Doðru
Trabzon Rum Devleti Laz devleti deðildir ve Lazlar bu devlete baðlý yaþamamýþlardýr, Lazlar tarafýndan 1204’te kurulan Laz Themasý, doðrudan Trabzon Rum Devleti’ne baðlý deðildi ve aralarýnda büyük bir çekiþme vardý. Trabzon Rum Devleti’nin en doðu sýnýrlarý bu günkü Pazar (Atina)ilçesinin Melyat köyüne kadar uzanmaktaydý.


Ergün KONAKÇI(Gazi Ünv.Tarih Bölümü)


alýntýdýr